1403/05/06
تا پایان برنامه هفتم و با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی محقق خواهد شد؛
کاهش ۸ درصدی شدت مصرف انرژی
بر اساس هدف‌گذاری در لایحه برنامه هفتم توسعه، مصرف نهایی انرژی با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت ۶۲۵ هزار بشکه در روز کاهش می‌یابد که با توجه به اینکه اکنون روزانه معادل ۵ میلیون بشکه نفت خام مصرف می‌شود، کاهشی هشت درصدی را به‌دنبال خواهد داشت.
ایران یکی از بالاترین آمار شدت مصرف انرژی را میان کشورهای جهان دارد، بدمصرفی انرژی البته تنها مربوط به یک نوع سوخت نیست و این نوع مصرف در مورد تمامی حامل‌های انرژی صدق می‌کند.این موضوع باعث شده ناترازی در گاز با وجود افزایش ظرفیت تولید در سال‌های اخیر ایجاد شود، همچنین زنگ خطر ناترازی بنزین و گازوئیل نیز به صدا در آمده و با توجه به روند افزایشی مصرف در سال‌های بعد، این ناترازی تشدید خواهد شد.از همین رو توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا صرفه‌جویی یک لیتر سوخت با بهینه‌سازی مصرف، ۱۰ درصد هزینه ایجاد ظرفیت تولید برای همان یک لیتر است.
از سوی دیگر، اجرای طرح‌های بهینه‌سازی با سرعت بیشتری قابل اجرا است، اما برای ساخت یک پالایشگاه پنج تا هفت سال زمان نیاز است و منطقی است با توجه به مزیت‌های اقتصادی بهینه‌سازی به‌عنوان راه‌حل جبران ناترازی سوخت در دستور کار قرار گیرد.با توجه به اهمیت موضوع بهینه‌سازی مصرف سوخت در لایحه برنامه هفتم توسعه که توسط رئیس‌جمهوری به‌مجلس ارائه شد، پیش‌بینی شده تا پایان اجرای این برنامه روزانه ۶۲۵ هزار بشکه مصرف نهایی انرژی با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت کاهش یابد. ایرانی‌ها روزانه بیش از ۵ میلیون بشکه معادل نفت خام، سوخت مصرف می‌کنند که با کاهش روزانه ۶۲۵ هزار بشکه‌ای، شدت مصرف انرژی تا پایان برنامه هفتم توسعه معادل ۸ درصد کمتر خواهد شد.
نگاهی به برنامه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی
در همین حال، رشد سریع مصرف انرژی در دو دهه گذشته سبب شده است امنیت عرضه داخلی انرژی با مشکلات جدی روبه‌رو شود.صرفه‌جویی انرژی منافع بی‌شماری را برای اقتصاد به همراه دارد و ضمن اینکه سبب اجتناب از برخی هزینه‌ها می‌شود، منافع جانبی را نیز در پی خواهد داشت. به‌طور کلی مصرف انرژی در دو دهه گذشته تابع عواملی از قبیل رشد اقتصادی، رشد جمعیت و شهرنشینی، پایین بودن قیمت نسبی انرژی، توسعه صنایع انرژی‌بر، رشد سریع ناوگان حمل‌ونقل و رعایت نشدن مقررات صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌سازی بوده است. در قانون انرژی ابزارهای تشویقی، تنبیهی و استانداردها لحاظ می‌شود و صرفه‌جویی انرژی را برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان وسایل انرژی‌بر تکلیف می‌کند که می‌تواند امکان کاهش شدت انرژی و کنترل سطح مصرف آن را به همراه آورد. با توجه به ظرفیت بالای صرفه‌جویی انرژی در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور، قانونی مدون انرژی می‌تواند زمینه‌ساز استفاده منطقی از انرژی و تولید ارزش افزوده بالاتر باشد. در نتیجه با اتخاذ تصمیم درست و هدایت بخش‌های مختلف اقتصاد از این طریق می‌توان بخشی از مصرف آینده انرژی را از طریق انرژی صرفه‌جویی‌شده تأمین کرد.نخستین گام همسو با دستیابی به ساختمان‌های هوشمند، تحلیل مصرف و بهینه‌سازی انرژی است. از آنجا که بخشی از پارامترهای مؤثر بر این تحلیل‌ها غیرقطعی هستند، در این مقاله به تحلیل مصرف و بهینه‌سازی انرژی در ساختمان به‌صورت احتمالی پرداخته می‌شود.
به این منظور، تابع چگالی احتمال پارامترهای غیرقطعی ساختمان با استفاده از روش Empirical Rule مدل شده و سپس به بهینه‌سازی مصرف انرژی ساختمان می‌پردازد.برای محاسبه مصرف انرژی در ساختمان، از نرم‌افزار انرژی‌پلاس و برای بهینه‌سازی از نرم‌افزار متلب (MATLAB) استفاده می‌شود. توابع هدف در بهینه‌سازی چندهدف پیشنهادی، چگالی انرژی مصرفی ساختمان و شاخص راحتی حرارتی ساکنان هستند. از یک ساختمان تجاری دوازده‌طبقه به‌منظور نمونه مورد مطالعه استفاده می‌شود.به‌منظور ارزیابی روش پیشنهادی، روش احتمالی تحلیل بازدهی مصرف انرژی با روش غیراحتمالی مرسوم مقایسه می‌شود. نتایج حاصل از این ارزیابی به‌خوبی نشان می‌دهد که در نظرنگرفتن پارامترهای غیرقطعی در ساختمان، خطای چشمگیری در تحلیل بازدهی انرژی آن سبب می‌شود، به‌طوری‌که میانگین اختلاف بین مقادیر بهینه پارامترهای متغیر حاصل از هر دو روش به ۳۴ درصد می‌رسد و اختلاف نمودار پارتوی روش پیشنهادی احتمالی و روش غیراحتمالی هم ممکن است بیش از ۱۰ درصد شود. در انتها نیز حساسیت روش پیشنهادی نسبت به تغییر اقلیم و آب‌وهوا ارزیابی می‌شود.
بهینه‌سازی مصرف سوخت و منافع ملی
مدیریت بهینه‌سازی مصرف سوخت به لحاظ بحث مصرف و مسائل محیط زیستی بااهمیت است، اگر جنبه‌های فواید زیست‌محیطی و مدیریت مصرف را در کنار درآمد کشور از محل صرفه‌جویی در نظر بگیریم، اهمیت این حوزه و تأثیر آن در منافع ملی قابل توجه خواهد بود.
بهینه‌سازی معادل توسعه و تولید
می‌توان مفهوم بهینه‌سازی مصرف سوخت را به لحاظ اهمیت جایگاه، معادل تولید و توسعه تلقی کرد؛ با در نظر گرفتن این موضوع که برای تولید ۵۰ میلیون مترمکعب گاز رقمی در حدود ۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است، بنابراین برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری برای صرفه‌جویی به مقدار ۲۰ میلیون مترمکعب در بخش مصارف خانگی و تجاری، با در نظر گرفتن هزینه‌های مرتبط با آن نه‌تنها منطقی که سودآور به نظر می‌رسد. با در نظر گرفتن این اعداد و ارقام، اهمیت موضوع بهینه‌سازی را می‌توان معادل تولید و توسعه در نظر گرفت، بنابراین نگاه کلان و هدف‌گذاری ما در این حوزه باید ایده‌آل و آینده‌نگر باشد.
کمّی کردن حوزه بهینه‌سازی؛ نیاز اساسی کشور
بر این اساس تاکید می شود که سازمان بهینه‌سازی نباید منفعل و به‌طور صرف منتظر تقاضا و درخواست دیگر سازمان‌ها در این حوزه باشد، بلکه باید با ایده و برنامه عمل کند و به فکر کمّی کردن طرح‌های بهینه‌سازی باشد. نکته مهم در این مقطع، لجام‌گسیختگی مصرف سوخت و انرژی است که در صورت تداوم این شرایط باید معادل این حجم از مصرف، واردات انرژی نیز انجام شود.
بهینه‌سازی مصرف سوخت بر پایه فناوری
مصرف سوخت باید مبتنی بر فناوری و طرح‌های آن، دانش‌بنیان باشد. می‌توان گفت مهم‌ترین ویژگی فناورمحور شدن طرح‌ها، کاهش قیمت و هزینه اجرای طرح‌هاست که برای استقرار یک سیستم فناورمحور، استفاده از همه ظرفیت‌های کشور لازم است.