برای دهه‌ها، صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از موتورهای رشد اقتصادی جهان شناخته می‌شد. فرض غالب این بود که با رشد جمعیت و گسترش مصرف، تقاضا برای محصولات پتروشیمی همواره رو به افزایش خواهد بود. اما تحولات اخیر نشان می‌دهد این دوران طلایی رو به پایان است و صنعت وارد دوره‌ای از تغییر ساختاری عمیق و بلندمدت شده است؛ تغییری که نه گذراست و نه محدود به یک منطقه خاص. تحلیل‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که با وجود افزایش سرمایه‌گذاری‌ها، رشد عرضه از تقاضا پیشی گرفته و این شکاف، بنیان مدل سنتی رشد در این صنعت را متزلزل کرده است. بر اساس گزارش Boston Consulting Group (BCG)، تقاضای جهانی برای محصولات پتروشیمی در اکثر بازارهای اصلی جهان روندی کند یافته است، در حالی‌که ظرفیت‌های تولید همچنان با سرعت بالا در حال توسعه‌اند. به عنوان نمونه، گزارش Cefic نشان می‌دهد شاخص بهره‌برداری از ظرفیت صنایع شیمیایی در اروپا، تا نیمه نخست سال ۲۰۲۵ به حدود ۷۴.۶ درصد رسیده که ۹.۵ واحد درصد پایین‌تر از میانگین بلندمدت(۲۰۱۴–۲۰۱۹) است. این افت، نشانه‌ای روشن از ضعف تقاضا در بازارهای توسعه‌یافته است. در همین حال، شرکت Wood Mackenzie هشدار داده است که با وجود برخی نشانههای بهبود، احتمالاً تا اوایل دهه ۱۴۱۰ شمسی (دهه ۲۰۳۰ میلادی) جذابیت سودآوری در صنعت پتروشیمی بازنخواهد گشت. از سوی دیگر، گزارش Anchorage Investments نشان می‌دهد ظرفیت جهانی پتروشیمی ممکن است سالانه بین ۷ تا ۱۰ درصد افزایش یابد، در حالی که رشد تقاضا در خوش‌بینانه‌ترین حالت کمتر از نصف این رقم خواهد بود. نتیجه این عدم توازن، کاهش نرخ سودآوری و فشار رقابتی شدید میان تولیدکنندگان است. سه عامل کلیدی که تقاضا را دگرگون کرده‌اند عبارتند از: ۱. اقتصاد جهانی دیگر پتروشیمی‌محور نیست رشد اقتصادی امروز بیش از آنکه به تولید انبوه وابسته باشد، بر خدمات دیجیتال، داده و فناوری متمرکز شده است. شرکت‌هایی مانند مایکروسافت و متا موتورهای اصلی رشد اقتصادی جهان‌اند، نه صنایع مصرف‌محور. از سوی دیگر، پیری جمعیت و کاهش نرخ تولد در کشورهایی مانند چین، ژاپن و کره‌جنوبی موجب کاهش خرید مسکن، خودرو و لوازم مصرفی شده و در نتیجه، تقاضا برای محصولات پتروشیمی نیز افت کرده است. ۲. فناوری، مصرف مواد خام را کاهش داده است تحولات فناورانه مانند نازک‌سازی (Light-weighting) و افزایش استفاده از پلیمرهای بازیافتی، میزان مصرف مواد خام در هر واحد محصول را به شکل محسوسی کاهش داده‌اند. در حالی که ارزش بازار جهانی پتروشیمی تا سال ۲۰۳۴ از ۷۰۰ میلیارد دلار به حدود ۱.۱۹ تریلیون دلار خواهد رسید (رشد سالانه حدود ۶ درصد)، بخش عمده‌ این افزایش ناشی از سرمایه‌گذاری و قیمت‌ها است، نه مصرف واقعی. ۳. فشارهای محیط ‌زیستی و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان قوانین جدید برای ممنوعیت پلاستیک‌های یک‌بارمصرف و افزایش آگاهی عمومی نسبت به آلودگی پلاستیکی، مسیر مصرف را تغییر داده است. شرکت‌های بزرگ جهانی در حال تغییر ترکیب تولید خود به سمت مواد زیست‌پایه و محصولات قابل بازیافت هستند. گزارش‌های مؤسسات مشاوره‌ای مانند McKinsey & Company تأکید می‌کنند که صنعت پتروشیمی برای حفظ بازدهی نیازمند نوآوری بنیادی در زنجیره ارزش و مدل اقتصادی است. پیامدهای ساختاری برای صنعت جهانی بر پایه داده‌های BCG، بازده سرمایه (ROCE) در صنعت پتروشیمی جهانی از حدود ۸ درصد در سال ۲۰۱۹ به حدود ۴ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. افزون بر این، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ حجم مازاد عرضه جهانی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یابد. این روند می‌تواند موجب تعطیلی واحدهای کم‌بازده، ادغام شرکت‌ها و تغییر جهت سرمایه‌گذاری‌ها از تولید انبوه به تولید تخصصی شود. تأثیرات بر صنعت پتروشیمی ایران بازار جهانی جدید برای صنعت پتروشیمی ایران هم فرصت است و هم چالش. از یک‌سو، وجود ظرفیت مازاد جهانی می‌تواند فشار بر قیمت‌های صادراتی محصولات پایه ایران (به‌ویژه پلیمرها و متانول) را افزایش دهد و حاشیه سود را کاهش دهد. از سوی دیگر، با توجه به مزیت نسبی خوراک گازی و زیرساخت‌های گسترده در پارس جنوبی و مناطق ویژه اقتصادی، ایران می‌تواند با تمرکز بر محصولات با ارزش‌افزوده بالا، پتروشیمی‌های تخصصی و زنجیره‌های پایین‌دستی موقعیت رقابتی خود را تثبیت کند. در این مسیر، توسعه طرح‌های بازیافت شیمیایی، تنوع در خوراک (پروپان، بوتان و نفتا) و دیجیتالی‌سازی فرآیندها می‌تواند به کاهش هزینه و ارتقای پایداری تولید کمک کند. همچنین، اتخاذ سیاست‌های صادراتی هوشمند و تنوع‌بخشی به بازارهای هدف آسیایی و آفریقایی، یکی از کلیدهای حفظ سهم بازار در دوره‌ جدید خواهد بود. راهکارهایی برای ورود به عصر جدید •پذیرش واقعیت جدید رشد محدود یا رشد صفر: شرکت‌ها باید فرض نکنند رشد با همان شیب گذشته ادامه پیدا می‌کند، بلکه از همین امروز برای فضای کم‌رشد آماده باشند. •تمرکز بر تخصصی‌سازی و محصولات با ارزش‌افزوده زیاد: به جای افزایش حجم تولید، حرکت به سمت نیمی از بازار که خواهان فناوری‌های پیشرفته، بازیافت یا مواد زیست‌پایه‌اند ضروری است. • بازسازی ساختار تولید و سرمایه‌گذاری هوشمند: از طریق ادغام یا تعطیلی واحدهای کم‌بازده، بازتنظیم سرمایه، ورود به اقتصاد چرخه‌ای (circular economy) و استفاده از فن‌آوری‌های دیجیتال و هوشمند ارزش قابل‌توجهی حاصل می‌شود. گزارش‌های سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۵ تأکید می‌کنند که تمرکز بر بازیافت شیمیایی، مواد جایگزین و دیجیتال‌سازی به‌سرعت در حال افزایش است. •توجه ویژه به منطقه آسیا و بازارهای نوظهور: اگرچه بسیاری از بازارهای توسعه‌یافته با رشد تقاضا مشکل دارند، رشد منطقه آسیا هنوز امیدبخش است اما نه بدون چالش Wood Mackenzie . هشدار می‌دهد که حتی در آسیا، زیرساخت‌ها، بدهی مصرف‌کننده، و تنش‌های ژئوپلیتیکی می‌تواند مانع رشد شود. جمع‌بندی صنعت پتروشیمی جهان وارد عصر تازه‌ای شده است؛ عصری که در آن رشد آسان جای خود را به رقابت مبتنی بر بهره‌وری، نوآوری و پایداری می‌دهد. برای بازیگران ایرانی، شناخت دقیق تحولات جهانی، چابکی در تصمیم‌گیری و تمرکز بر فناوری‌های نوین، شرط بقا و برتری در این فضای متحول است. در یک جمله، دوران تکیه بر فرمول‌های قدیمی به سر آمده است؛ آینده از آن شرکت‌هایی است که جسارت دیدن جهان را با نگاهی تازه دارند.

1404/08/30-05:59

دکتر شهنام عابدینی، کارشناس ارشد انرژی | در شرایط تحریم‌های بین‌المللی، روابط عمومی‌ها به‌عنوان سازه‌های عصبی زنجیره تأمین نفت عمل می‌کنند. این واحدها نه تنها مسئول مدیریت تصویر بیرونی هستند، بلکه با ایجاد پل‌های ارتباطی هوشمند بین حلقه‌های مختلف زنجیره ارزش، بقای اکوسیستم انرژی را تضمین می‌کنند.

1404/08/25-11:56

بحران مدیریتی در کرمانشاه؛

نگرانی سهامداران کرماشا از افت تولید و احتمال توقف فاز دوم پتروشیمی کرمانشاه / کارشناسان هشدار می‌دهند: تنش مدیریتی در پتروشیمی کرمانشاه می‌تواند روند تولید و هماهنگی در زنجیره اوره را مختل کند.

1404/08/18-06:01

برخی گزارش‌ها و اخبار مربوط به پتروشیمی کرمانشاه بیانگر آن است که پیگیری‌های قضایی درباره پرونده اختلاس کلان از یکی از بانک های کشور، نام شخصی تحت عنوان «س.پ» معروف به «ب»، خودنمایی می کند.

1404/08/15-05:40

یادداشتی از دل خانواده پتروشیمی:

بازنشستگان شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی، که سال‌ها با دانش، تجربه و تعهد در مسیر توسعه یکی از مهم‌ترین صنایع کشور گام برداشتند، این روزها با بی‌توجهی و سکوتی سنگین از سوی مدیریت فعلی شرکت مواجه‌اند.

1404/08/15-05:35

در روزگاری که صنعت پتروشیمی ایران در سخت‌ترین شرایط تحریمی کشور عصای دست نظام بوده و بیش از هر زمان دیگری به مدیران متخصص، کارآمد و متعهد نیاز دارد، خبر استعفای مهندس ظهیر حیدری‌نژاد از مدیرعاملی پتروشیمی کرمانشاه نه یک اتفاق فردی، بلکه نشانه‌ای از روندی نگران‌کننده در ساختارهای مدیریتی یکی از هلدینگ های مهم نفت و گاز کشور دارد.

1404/08/13-09:34

بزرگی عدد و یک ابهام بزرگ!

به راستی موضوع «بازنگرداندن ارز پتروشیمی‌ها» که برخی منتقدان و‌ نمایندگان مجلس این عدد را ۹۵ میلیارد دلار عنوان می‌کنند، چیست؟

1404/08/12-08:02

صرف هشدار و بی‌عملی، از آینده پرابهام صنعت نفت ایران دردی را دوا نمی‌کند؛

برگزاری همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری و تامین مالی صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بار دیگر توجهات را به سمت ضرورت سرمایه گذاری در صنعت نفت کشورمان معطوف کرده است.

1404/08/10-08:12

عبارت «وحشتناک» برای هدررفت انرژی به درستی نشان‌دهنده مقیاس بزرگ این هدررفت است و مقابله با این چالش نیازمند یک استراتژی چندلایه و جامع است که از سطح فردی شروع شده و به سطح ملی و بین‌المللی می‌رسد. سوال این است که راهکارهای کلیدی چیست؟

1404/08/10-08:03

جهان در دوران گذار از عصر نفت و انرژی‌های فسیلی به عصر برق است. در ۱۰ سال آینده بخش عمده حمل‌ونقل جهان برقی خواهد شد و برق مورد نیاز خودروها از طریق انرژی خورشیدی و بادی تأمین می‌شود.

1404/08/07-09:48

یکی از مخالفین قراردادهای مشارکت در تولید در صنعت نفت آقای حمید بورد مدیرعامل کنونی شرکت ملی نفت بود.

1404/08/06-06:51

شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ موفق شد تصویری تازه از توانمندی صنعت پتروشیمی کشور ارائه دهد؛ عملکردی که حاصل رویکرد مدیریتی مهندس ظهیر حیدری‌نژاد است، مدیری که این روزها از او به عنوان پدیده نوظهور صنعت پتروشیمی ایران یاد می‌شود.

1404/07/29-06:59

رونمایی از سرباز غیرتمند و متخصص «وزارت دفاع» در جنگ اقتصادی؛

شرکت صنایع پتروشیمی‌ کرمانشاه با مدیریت مهندسی جوان اما خوشنام و باتجربه به نام ظهیر حیدری‌نژاد، با ثبت رکورد تاریخی تولید، سودآوری و صادرات، یکی از سربازان روسپید وزارت دفاع به عنوان سهامدار عمده این پتروشیمی در جنگ اقتصادی تحمیلی غربی‌ها شده است.

1404/07/28-10:05

تحلیل نقاط ضعف و ارائه راهکار برای تکمیل زنجیره ارزش در صنعت ارزش آفرین پتروشیمی، دو رکن اساسی در تدوین استراتژی برای این صنعت است. صنعت پتروشیمی ایران با وجود برخورداری از مزیت ذاتی دسترسی به منابع عظیم خوراک ارزان‌قیمت، از نقاط ضعف ساختاری رنج می‌برد که مانع از تحقق کامل پتانسیل آن می‌شود.

1404/07/26-09:19

چین در آستانه عبور از مرز ۲۵ درصد سهم جهانی در تولید پلی‌اتیلن سنگین و دیگر محصولات پتروشیمی قرار دارد. این موقعیت حاصل ترکیب سه مؤلفه کلیدی است: سیاست صنعتی هدفمند، تمرکز بر مهندسی فرآیند، و سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های تولیدی. با این حال، این پیشروی سریع تنها یک موفقیت صنعتی برای چین نیست؛ بلکه به‌طور مستقیم بر توازن صادراتی منطقه و به‌ویژه بازار پلیمر ایران اثرگذار است.

1404/07/26-09:02

۱۵ دی‌ماه ۱۴۰۳ و در جلسه کارگروه بهبود ناترازی انرژی که با حضور سران سه قوه تشکیل شد، دکتر پزشکیان دستور ایجاد «سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی» را صادر کرد. متعاقب آن و ۷ ماه بعد و در مرداد ۱۴۰۴ رییس جمهور در حکمی «اسماعیل سقاب اصفهانی» را مامور کرد مقدمات تشکیل «سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی» را به عنوان «سازمان دولتی زیر نظر رییس جمهور» تا پایان شهریور انجام دهد.

1404/07/26-08:13

اولین روزهای سال ۱۴۰۴ با بازدید دکتر عباس‌زاده مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از مجتمع پتروشیمی پردیس همراه بود. ایشان در این بازدید با اشاره به جایگاه جهانی این مجتمع در تولید اوره، اظهار کرده بود، این مجموعه نه‌ تنها در ایران، بلکه در سطح جهان نیز جایگاه مهمی دارد.

1404/07/20-11:10

نگاهی موشکافانه به اقدام موثر وزارت نفت برای شناسایی گلوگاه‌های جدید قاچاق سوخت؛

به اعتقاد کارشناسان، وزارت نفت دقیقا جای خوبی ورود کرده است و اصرار و اقدام مستمر در این خصوص خط بطلانی بر «قاچاق شیک سوخت» در برخی از واحدهای مینی پالایشی متخلف خواهد بود.

1404/07/19-06:30

امید وطن‌خواه، رئیس ستاد انرژی رئیس‌جمهور در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم دست به قلم شد؛

بررسی دقیق روند تشکیل «سازمان بهینه‌سازی و مدیریت راهبردی انرژی» نشان از وجود موانع پنهان و جریان‌های قدرتمندی دارد که به نظر می‌رسد عمداً در مسیر تحقق این نهاد راهبردی سنگ‌اندازی می‌کنند. اما چرا؟

1404/07/19-06:13

نیروی انسانی هر سازمانی به مثابه خونی در رگ‌های آن سازمان به شمار می‌رود. هر چه سازمانی مهم‌تر، نیروی انسانی آن هم باارزش تر خواهد بود. در این میان منابع انسانی صنعت نفت به عنوان ستون خیمه اقتصاد ایران شرایطی ویژه و مهم دارد و اگر خدای ناکرده بشنویم «نخبه‌ای نفتی» به دلیل شرایط معیشتی بهتر و رفاه بیشتر و یا هر دلیل دیگری ترک وطن کرده است، بایستی با جدیت به موضوع بنگریم و آن را تحلیل کنیم.

1404/07/19-11:07