1403/09/01
تحولی نوین در صنعت نفت با بهره‌گیری از فناوری نانو
فناوری نانو به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های قرن بیست‌ویکم، در صنعت نفت جایگاه ویژه‌ای یافته است. این فناوری با ایجاد ساختارهای کوچک و مهندسی‌شده در مقیاس نانومتر، امکان بهینه‌سازی و افزایش کارایی بسیاری از فرآیندهای صنعت نفت را فراهم کرده است. برای مثال در حفاری چاه‌های نفت، از نانو ذرات برای بهبود خواص سیالات حفاری استفاده شده که سبب کاهش اصطکاک و فرسایش تجهیزات حفاری، همچنین افزایش پایداری چاه می‌شود.یکی دیگر از کاربردهای کلیدی فناوری نانو در صنعت نفت، استفاده از نانوکاتالیزورها در فرآیندهای پالایش و پتروشیمی است. این نانوکاتالیزورها به‌دلیل سطح تماس بیشتر و خواص منحصربه‌فرد، سرعت و بازدهی واکنش‌های شیمیایی را افزایش داده‌اند و به بهبود کیفیت محصولات نهایی منجر می‌شوند.
از طرفی نانو پوشش‌ها نیز نقش مؤثری در کاهش مشکل‌های خوردگی و افزایش دوام تجهیزات دارند؛ موضوعی که به‌طور مستقیم به کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش طول عمر تجهیزات می‌انجامد.استفاده از نانوذرات در فرآیند ازدیاد برداشت نفت (Enhanced Oil Recovery) نیز نویدبخش افزایش تولید از مخازن کم‌بازده و قدیمی است. این نانوذرات با تزریق به مخازن نفتی، سبب تغییر رفتار سیالات و بهبود جریان نفت به سمت چاه می‌شوند. این رویکرد می‌تواند سهم قابل‌توجهی در تأمین انرژی و افزایش بهره‌وری مخازن نفتی داشته باشد و به‌عنوان راهکاری پایدار و اقتصادی برای استفاده بهینه از منابع موجود مطرح شود.سید محمدامین علوی، مدیر توسعه کسب‌وکار حوزه نفت، گاز و پتروشیمی ستاد توسعه فناوری نانو با بیان اینکه گام نخست ما استفاده از فناوری نانو در رفع چالش‌ها و مشکلات صنعت نفت است به خبرنگار شانا گفت: تعداد زیادی از محصولات ما برحسب نیاز و در حوزه بالادست صنعت نفت، به‌منظور نگهداشت تولید و ازدیاد برداشت است.وی افزود: در این مسیر هرکدام از چالش‌های صنعت نفت را که قابلیت پاسخگویی از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور داشته باشند، معرفی می‌کنیم.
مدیر توسعه کسب‌وکار حوزه نفت، گاز و پتروشیمی ستاد توسعه فناوری نانو با بیان اینکه اغلب کاتالیست‌های تولیدشده در کشور بر پایه فناوری نانو است، تصریح کرد: هم‌اکنون قابلیت تولید همه کاتالیست‌ها در کشور وجود دارد، اما شرط تولید صنعتی آن توجیه اقتصادی است، مانند کاتالیست سنتز آمونیاک که مصرفش ۱۲ سال یک‌بار است و تولید آن صرفه اقتصادی ندارد.علوی با اشاره به اینکه بیشتر کشورهایی که در حوزه فناوری نانو کار می‌کنند، ظرفیت دانش‌بنیان شدن دارند، گفت: صنعت نفت، صنعتی پرخطر و پرریسک است، اما در هر جا که شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی توانسته‌اند محصول مشابه خارجی تولید کنند، از سوی وزارت نفت و شرکت‌های تابع حمایت شده و محصول تولیدی آنها به‌کار گرفته شده است.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر نگرش شرکت‌ها نسبت به کالا و خدمات داخلی تغییر کرده است، بیان کرد: با تشکیل شبکه تبادل فناوری ذیل ستاد توسعه فناوری نانو با رویکرد شناسایی نیازهای صنعت نفت، توانسته‌ایم ارتباط شرکت‌های دانش‌بنیان با صنعت را افزایش دهیم و هرجا راه‌حلی برای چالش پیش‌آمده وجود نداشت با انتشار فراخوان، راهکار لازم را دریافت و شرکت مورد نظر را به صنعت معرفی کردیم.با توجه به افزایش تقاضا برای انرژی و محدودیت منابع نفتی، فناوری نانو فرصتی برای بهره‌وری بیشتر از مخازن نفت و گاز و کاهش هدررفت انرژی فراهم می‌کند. به‌کارگیری این فناوری در صنعت نفت، نه‌تنها به بهبود اقتصاد این صنعت کمک می‌کند، بلکه امکان مدیریت بهتر منابع و حفاظت از محیط‌زیست را نیز به همراه دارد.سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های نانو و گسترش استفاده از آن در صنعت نفت، می‌تواند به بهبود پایدار این صنعت و تأمین بهتر نیازهای انرژی آینده منجر شود.