پاشنه آشیل های یک قرارداد مهم

دکتر احمد مددی

کارشناس انرژی

روز شنبه 18 اسفند 1403 قرارداد طرح فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی با حضور رئیس جمهور و مدیران ارشد صنعت نفت و به عاملیت 4 شرکت داخلی امضا شد.

طرح فشارافزایی میدان گازی مشترک پارس جنوبی شامل مهندسی، تامین کالا، ساخت، انتقال، نصب و راه‌اندازی سکوهای فشارافزایی و با هدف جبران افت فشار، حفظ تولید حداکثری گاز، کاهش ناترازی گاز و بنزین و جلوگیری از مهاجرت گاز به قطر از این میدان مشترک اجرا می‌شود. این طرح علاوه بر ایجاد حداقل 17 هزار فرصت شغلی مستقیم و 50 هزار فرصت شغلی غیرمستقیم، زمینه ارتقای سطح دانش و توانمندی شرکت‌های ایرانی و حمایت از تولید داخل را فراهم خواهد کرد. برآوردها نشان می‌دهد که برای اجرای این پروژه، حدود 17 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد شد و درآمدزایی آن تا سال 1430 به 780 میلیارد دلار خواهد رسید. این قرارداد در 7 بخش و با مشارکت 4 شرکت و مجموعه فعال در صنعت نفت اجرا خواهد شد. شرکت پتروپارس در هاب 1 و 7 این پروژه در مجموع 4 میلیارد و 798 میلیون و 100 هزار دلار، شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت در هاب 2 و 5 در مجموع 4 میلیارد و 767 میلیون و 800 دلار، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در هاب 3 و 6 در مجموع 4 میلیارد و 931 میلیون و 800 هزار دلار و شرکت نیرپارس از شرکت‌های زیرمجموعه گروه مپنا در هاب 4 با سرمایه‌گذاری 2 میلیارد و 367 میلیون و 100 هزار دلار در اجرای این پروژه مشارکت خواهند داشت.

اما با وجود گذشت 2 ماه از امضای رسمی قرارداد فشارافزایی، عملا هیچ اتفاقی در این حوزه نیفتاده چه اینکه این پروژه عظیم و ضروری همچنان در انتظار تصویب شورای اقتصاد است! این در حالی است که ناترازی ها در برهه کنونی، اقتصاد کشور را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده و بی برقی و نبود انرژی برای گردش چرخ کارخانه ها، اقتصاد را به لبه پرتگاه کشانده است. از این حیث، فشار افزایی پارس جنوبی به قدری اهمیت دارد که از از نان شب هم واجب تر است اما به نظر می‌رسد چالش‌هایی وجود دارد که سد راه وزارت نفت برای افزایش فشار در میادین پارس جنوبی شده است. ابتدا ورود دیوان محاسبات و توقف این پروژه به دلیل عدم مشارکت بخش خصوصی و حالا هم شورای اقتصاد مجوز لازم برای آغاز فعالیت صادر نمی‌کند. محسن پاک‌نژاد وزیر نفت در پاسخ به سوالی مبنی بر ورود دیوان محاسبات به پارس جنوبی و روند پروژه فشارافزایی پارس جنوبی گفت: پیش از این در سال ۱۴۰۲ با اعتباری حدود ۴۰۰ میلیون دلار مقدمه‌ای برای انجام کار مطالعاتی این پروژه تعریف شده بود که متأسفانه یک سنت هم هزینه نشد. این مساله در حالی اتفاق افتاده است که کارشناسان امر از همان سال بر اهمیت فشار افزایی تاکید داشتند. وزیر نفت به اهمیت اجرای پروژه فشارافزایی برای کشور اشاره کرد و گفت: از چهار شرکتی که در این پروژه حضور دارند، غیر از شرکت پتروپارس، سه شرکت دیگر با نقش جنرال کانترکتور (پیمانکاران عمومی) باید از توانمندی‌های بخش خصوصی واقعی استفاده کنند که خوشبختانه این ظرفیت در کشور وجود دارد. هم‌اکنون بخش خصوصی به باور ما می‌تواند با تعاملات بسیار مناسبی که با برخی سازنده‌های خارجی دارد، به این پروژه کمک کنند و این کمک می‌تواند فرآیندهای اجرایی این پروژه بسیار مهم و راهبردی کشور را تسریع کند، بنابراین حتماً از ظرفیت بخش خصوصی در این پروژه استفاده می‌شود.وزیر نفت به هماهنگی‌های انجام‌شده شرکت ملی نفت ایران با صندوق توسعه ملی برای تأمین منابع مالی این پروژه اشاره کرد و افزود: این موضوع تا حدودی نهایی شده و این نهایی شدن تا رسیدن به مرحله اجرا مقداری زمان‌بر است که این مورد به‌زودی حل می‌شود. توقف طرح فشارافزایی به دلیل بوروکراسی های پیچیده در حالی است که بر اساس آمارها، سالانه ۱۰ درصد از تولید از بین می‌رود و هر سال معدل یک فاز پارس جنوبی را از دست می‌دهیم و با توجه به افزایش لجام گسیخته تقاضا فشار افزایی باید هر چه زودتر صورت پذیرد چرا که با کاهش تولید مواجه خواهیم شد. فشار افزایی در پارس جنوبی می‌تواند منجر به بالانس تولید و مصرف شود. زیرا مصرف در حال افزایش است و نیاز داریم که فوراً میادین دیگری که در اختیار داریم نیز فعال شوند. بر این اساس، در صورتی که شورای اقتصاد هرچه سریع‌تر مجوز فشار افزایی پارس جنوبی را صادر نکند، با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد چرا که آنطور که وزیر نفت گفته است شریک پارس جنوبی قطر در سمت خود به نام گنبد شمالی تا حدود دو سال دیگر نخستین پلتفرم‌های فشارافزایی را احداث و به‌کارگیری می‌کند و ما در خوش‌بینانه‌ترین حالت اگر از همین فردا صبح عملیات اجرا را آغاز کنیم، طبیعتاً به لحاظ زمان‌بندی تا حدودی عقب‌تر هستیم به معنای آن است که ما بسیار عقب تر از این کشور هستیم و در صورت فشار افزایی قطری ها باید در انتظار مهاجرت گاز باشیم. نکته مهم دیگر، به غیر از توان مالی و سرمایه که از عهده شرکت های ایرانی خارج بوده و متکی به منابع صندوق توسعه ملی هستیم، به نظر می رسد نبود فناوری و تجربه مدیریتی هم پاشنه آشیل هایی باشد که فشارافزایی را به چالش خواهد کشید. ساخت و نصب 420 هزار تن تجهیزات و سازه که 2 برابر تجهیزات فعلی بخش فراساحل میدان پارس جنوبی است و احداث 600 کیلومتر خط لوله زیردریایی، کار کوچکی نیست و اجرای این حجم از پروژه حتما نیاز به فناوری های پیشرفته دارد.