1403/12/05
«رکورد» پشت «رکورد» از سمت تولید و مصرف ادامه دارد؛
نسخه شفابخش؛ تنوع انرژی متناسب با اقلیم منطقه‌ای
پس از بی گازی در صنایع و تعطیلی ناخواسته، اینک کمبودها به نیروگاهها رسیده و خاموشی‌های خارج از برنامه، همه را غافلگیر کرده است. خاموشی‌ها حتی وزرای نفت و نیرو را نیز با هم سرشاخ کرد تا جاییکه این مهم با واکنش رییس جمهور نیز مواجه شد.
اتکای بیش از حد صنایع و نیروگاهها و بخش خانگی به گاز!
اما مشکل کجاست؟ کارشناسان در ریشه یابی این چالش به نکته مهمی اشاره می‌کنند؛ «اتکای بیش از حد صنایع و نیروگاهها و بخش خانگی به گاز!». در حقیقت «گاز» جور همه انرژی‌ها را می‌کشد و تامین انرژی را به جان می‌خرد! هم‌اکنون سهم بیش از 75 درصدی گاز در سبد تأمین انرژی کشور و وابستگی بیش از 90 درصدی تولید برق کشور به گازطبیعی موجب شده تا این انرژی پاک بیش از پیش تحت فشار فزاینده‌ای قرار بگیرد. شوربختانه سیاست نگاه تک‌بعدی به گاز و سیاست زدگی در انتقال گاز به اقصی نقاط ایران بدون نگاه عمیق به سیاست تنوع انرژی و اقلیم منطقه ای، شرایط گازرسانی از مبدا به نقاط مصرف را بسیار سخت و پیچیده کرده است. اگر چنانچه در این سال‌ها تنوع انرژی را در دستور کار قرار می‌دادیم و فشارهای سیاسی را با نگاه‌های کارشناسی به عقب می‌راندیم، قطعا امروز شرایط بهینه و پایداری را تجربه می‌کردیم.
رکوردشکنی‌های پی در پی گازی
اما بیایید نگاهی بیاندازیم به رکوردشکنی‌های پی در پی گازی. تولید گاز خام در روزهای پایانی بهمن‌ماه از ۱۱۰۰ میلیون مترمکعب گذشت و با تولید یک‌میلیارد و ۱۰۶ میلیون مترمکعب گاز خام در یک‌شبانه روز، رکورد جدیدی در تولید گاز کشور به‌ثبت رسید. ایران با دارا بودن حدود 33 تریلیون مترمکعب ذخایر به‌اثبات رسیده گاز، دومین دارنده ذخایر گاز جهان است و ظرفیت‌های بسیاری برای توسعه بخش تولید گاز در میادین مشترک و مستقل گازی و حتی نواحی در دست اکتشاف دارد. همزمان با ثبت این رکورد، رکورد تولید گاز در پارس جنوبی نیز شکسته شد و به‌رقم بی‌سابقه 716 میلیون مترمکعب رسید. میدان مشترک پارس جنوبی سهمی 70 درصدی در تولید روزانه گاز کشور دارد. این مقدار گاز از 37 سکوی دریایی، بیش از 300 حلقه چاه و 13 پالایشگاه در قالب 24 فاز برداشت می‌شود و بیش از 70 درصد گاز مصرفی کشور را تأمین می‌کند، همچنین بیش از 40 درصد ظرفیت تولید بنزین و نزدیک به 50 درصد خوراک صنایع پتروشیمی و نیروگاهها از محل تولیدات این میدان مشترک تأمین می‌شود. تولید گاز از میادین خشکی نیز در روزهای اخیر رکورد تولید جدیدی به ثبت رسانده و از میادین خشکی گاز کشور تحت مسئولیت شرکت نفت مناطق مرکزی، رکورد تولید 248 میلیون مترمکعب گاز در روز به ثبت رسید.
سیاست تنوع انرژی متناسب با اقلیم منطقه‌ای
بی‌گمان دیگر برای همه کارشناسان و خبرگان اقتصادی مسجل شده است که راه برون رفت از کمبودها در رونق بخشی به سیاست تنوع انرژی متناسب با اقلیم منطقه ای است. در این میان نقش انرژی‌های تجدیدشونده، راهگشا خواهد بود. با توجه به اقلیم گرم و خشک کشور و اینکه خورشید و باد در اقصی‌نقاط ایران نقشی غالب دارد، می توان این دو انرژی پاک را در سرتاسر کشورمان بنیانگذاری کنیم. با استقرار انرژی‌های باد و خورشیدی، چالش و ابربحرانی به نام آلودگی‌های زیست محیطی نیز مرتفع خواهد گردید.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، اولویت دولت چهاردهم
همانطور که اشاره شد، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از راهکارهای موثر در کاهش ناترازی برق است، موضوعی که کارشناسان هم بر آن اتفاق نظر دارند. بر این اساس، دولت چهاردهم از ابتدای آغاز به کار یکی از اولویت های خود را توسعه این نوع انرژی در کشور قرار داد و از همان روز های ابتدایی شروع کار دولت، «محمدرضا عارف» معاون اول رئیس جمهوری در نشستی با وزیر نیرو و مدیران بانکی، بر ایجاد کارگروهی برای رفع موانع توسعه تجدیدپذیرها تاکید کرد. وزیر نیرو هم گفت: به منظور تامین برق پایدار و رفع ناترازی ها، ۳۰ هزار مگاوات انرژی الکتریکی تجدیدپذیر تا پایان کار دولت چهاردهم به شبکه برق کشور افزوده می‌شود. عباس علی‌آبادی افزود: ۱۴ پروژه در راستای بهینه‌سازی مصرف برق و تولید انرژی تجدیدپذیر در وزارت نیرو تعریف شده است. وی با اشاره به اینکه از این تعداد پروژه، ۱۲ مورد عملیاتی و ۲ مورد مالی است، اظهار کرد: پروژه‌های عملیاتی شامل طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی و تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر است.علی‌آبادی عنوان کرد: احیای واحدهای گازی، توسعه واحدهای بخار و نیروگاه‌های سیکل ترکیبی از مهمترین پروژه‌های ماست و با اجرای آن ۲ هزار مگاوات بیشتر از ظرفیت موجود برق تولید می‌کنیم. وی ادامه داد: تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام در دستور کار قرار گرفته است و تلاش داریم تا پایان دولت این پروژه‌ها بهره‌برداری شود. وزیر نیرو گفت: بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته ۳۰ هزار مگاوات انرژی الکتریکی تجدیدپذیر تا پایان دولت چهاردهم به شبکه برق کشور افزوده و تا سال آینده پنج هزار مگاوات آن به شبکه اضافه می‌شود.وی با اشاره به اجرای طرح های کوچم مقیاس انرژی در نقاط مختلف کشور، عنوان کرد: هم‌اینکه ۲۷۰ مگاوات انرژی الکتریکی آماده اضافه شدن به شبکه برق کشور است. علی‌آبادی افزود: نیروگاه بادی گونه دیگری از انرژی‌های تجدیدپذیر است که با توجه به تحقیقات صورت گرفته کشور ما ظرفیت مناسبی در این حوزه دارد و از سرمایه گذاران در این حوزه حمایت می شود.وی بیان کرد: برنامه داریم ۲ هزار مگاوات برق نیز از طریق انرژی بادی با توربین‌های ایرانی به شبکه برق کشور اضافه شود. وزیر نیرو در آخرین اظهارنظر خویش می‌گوید: اگر بتوانیم با روش‌های نوین تکنولوژی و فناورانه نیاز خود را تامین کنیم حتما نیروگاه‌های تجدیدپذیر طی ۳ سال ۲۵ برابر خواهد شد. همچنین رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی گفت: دولت تلاش دارد با هدف کاهش ناترازی انرژی، ساخت ۲۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را با جذب سرمایه گذاری خارجی عملیاتی کند.مهدی غضنفری افزود: در هیات عامل صندوق توسعه ملی اعطای ۷.۵ میلیارد دلار تسهیلات به نیروگاه های حرارتی، فسیلی و سیکل ترکیبی مصوب شد. وی ادامه‌داد: همچنین مصوب شد تا ۵.۵ میلیارد دلار تسهیلات به نیروگاه های تجدیدپذیر به‌ویژه نیروگاه‌های خورشیدی داده شود که بخشی از این پروژه ها مشخص شده است.رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی خاطرنشان‌کرد: به‌جز مسیر تامین مالی از طریق صندوق توسعه ملی برای توسعه تجدیدپذیرها، از مسیر تامین مالی خارجی هم دولت در حال تلاش است. غضنفری گفت: بر این اساس، ساخت ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در گام نخست و ۱۰ هزار مگاوات دیگر در گام بعدی در دستور کار قرار خواهد گرفت.وی اضافه‌کرد: این ۲۰ هزار مگاوات، غیر از طرح‌هایی است که صندوق در حال پشتیبانی مالی آنهاست.
رابطه ناترازی و قاچاق
علاوه بر نکاتی که ابراز شد، بایستی اذعان کنیم اقدامات دولت و بخش خصوصی برای مقابله با ناترازی‌ها بدون توجه به ابرچالشی چون قاچاق سوخت، به نوعی آب در هاون کوبیدن است. قاچاق روزانه 25 الی 30 میلیون لیتر در روز موضوع کوچکی نیست که بشود به راحتی از کنار آن گذشت و عزمی جدی برای مقابله هوشمندانه با این پدیده خطرناکم ی‌طلبد.