1403/10/01
گاز طبیعی اصلی‌ترین عامل آلودگی تهران
مصرف خودروهای بنزین سوز و گازوئیل سوز شهر تهران در زمستان روزانه حدود سی میلیون لیتر است. در روزهای سرد سال میزان مصرف گاز طبیعی در تهران حدود ۱۲۰ میلیون مترمکعب است.
فرمول سوختن گاز طبیعی بشکل زیر است:
CH۴+۲O۲ می دهد CO۲+۲H۲O جرم CH۴ برابر ۱۶ است، جرم دو تاO۲ برابر ۶۴است و جرم CO۲ برابر ۴۴ است بنا بر این برای سوختن ۱۶ گرم گاز متان(CH۴) نیاز به ۶۴ گرم اکسیژن است و در نتیجه این سوختن ۴۴ گرم CO۲ تولید می شود.
این واکنش استوکیومتری است که در درس شیمی کلاس دهم خواندیم.
از طرف دیگر واکنش سوختن بنزین به شکل زیر است:
۲C۸H۱۸+۲۵O۲ می‌دهد ۱۶CO۲ +۱۸H۲o که جرم ۲C۸H۱۸ برابر ۲۲۸ گرم و جرم ۲۵O۲ برابر ۸۰۰ گرم است که پس از سوختن ۷۰۴ گرم گاز سمی CO۲ تولید می‌شود.
حال در محاسبات فوق جرم کل گازی طبیعی CH۴ و کل بنزین و گازوئیلی که در روزهای سرد در تهران مصرف می‌شود را لحاظ و سایر اعداد را استخراج نمائید. مصرف گاز طبیعی را ۱۰۰ هزار تن و بنزین و گازوئیل را سی هزار تن اعمال نمائید. خروجی محاسبه چنین می‌شود:
با مصرف روزانه ۱۰۰ هزار تن گاز طبیعی در روزهای سرد زمستان در تهران روزانه ۴۰۰ هزار تن اکسیژن موجود در هوا سوخته و نابود می‌شود و ۲۷۵ هزار تن گاز سمی CO۲ تولید می‌شود.
در صورتی که با سوختن سی هزار تن بنزین و گازوئیل ۱۰۵ هزار تن اکسیژن موجود در هوای تهران نابود و ۹۲ هزار تن گاز سمی CO۲ تولید می‌شود.
در کل حدود ۲۱ درصد هوا را اکسیژن تشکیل می‌دهد و ۷۸ درصد آن نیتروژن است.
عوارض سوختن گاز طبیعی بیش از بنزین و گازوئیل است چرا که خودروها و وسایل مصرف‌کننده بنزین و گازوئیل واکنش سوختن به طور کامل انجام می‌شود اما در بخاری‌های گازی ناقص‌سوزی بسیاری وجود دارد که آلودگی آن بسیار بیشتر و خطرناک‌تر است.
در کل کره‌زمین حدود ۱.۵ میلیون کیلومتر خط لوله گاز (جدای از خطوط بین‌المللی)وجود دارد که بخش قابل توجهی از آنها برای صنایع و نیروگاه‌ها است اما در ایران به تنهایی ۴۳۰ هزار کیلومتر خط لوله گاز نصب شده و به شهرهای دور و روستاها گاز‌رسانی شده است این سیاست یکی از بزرگترین اشتباهات استراتژیک در حوزه انرژی بوده است.
طی دو دهه گذشته بارها کارشناسان اعلام کردند به‌جای گاز‌کشی به روستاها و شهرهای دور‌افتاده، انرژی برق با قیمت مناسب‌تر در اختیار مردم آن مناطق قرار گیرد و گاز عمدتا برای چهار هدف زیر مورد استفاده قرار گیرد اما کوچکترین توجهی به این گزارش‌ها و تحلیل‌ها و هشدار‌ها نشد. مصرف گاز طبیعی باید در نیروگاه‌ها، واحدهای پتروشیمی، تزریق به مخازن نفت جهت ازدیاد برداشت و صادرات هدف‌گذاری می‌شد.
بخاری‌های برقی هیچ‌گونه آلودگی هوا در محیط خانه و شهر ایجاد نمی‌کنند اکسیژن هوا را نمی‌بلعند و هیچ نوع بیماری به دنبال ندارند در حالی که بخاری‌های گازی اکسیژن هوای خانه‌ها و شهرها را می‌بلعند، محیط خانه و شهر را به شدت آلوده می‌کنند و مردم را به انواع بیماری‌های سخت و لاعلاج گرفتار می‌نمایند.
لازم است بر اساس نوع اقلیم و سایر شرایط به هر مشترک گاز سهمیه مشخصی اختصاص یابد و برای مصارف بیش از سهمیه قیمت گاز به‌صورت پلکانی با قیمت‌های خیلی بالاتری محاسبه گردد تا بتوان مصرف بی‌رویه گاز را مدیریت کرد. لازم است طی سال‌های آتی به مرور سهم گاز در گرمایش خانه‌ها کاهش و انرژی برق جایگزین گاز شود. در خصوص چگونگی اجرای این سیاست و روش‌های تامین برق در یادداشت تحلیلی دیگری مفصل موضوع تشریح شده است.
در حالی که راندمان نیروگاه‌های گازی در ماه‌های سرد سال ۲۰ درصد بالاتر است در همین زمان اوج بهره‌وری گاز نیروگاه‌ها را قطع می نمایند. در صورتی که راه‌حل اساسی در مدیریت مصرف بی‌رویه گاز در بخش خانگی و عمومی و ... است.
دمای خانه‌های کشورهای سرد جهان در پاییز و زمستان عمدتا بین ۱۵ تا ۱۸ درجه است و مردم در روزهای سرد سال در خانه لباس گرم می‌پوشند نه اینکه در سردترین ماه‌ها در خانه لباس تابستانه بپوشند.
انگلستان: ۱۵ درجه سانتیگراد، فرانسه: ۱۷ درجه سانتیگراد، ژاپن: ۱۰ درجه سانتیگراد، اسپانیا: ۱۸ درجه سانتیگراد، هلند: ۱۶ درجه سانتیگراد، جمهوری چک: ۱۸ درجه سانتیگراد، آلمان: ۱۷ درجه سانتیگراد، مجارستان: ۱۹ درجه سانتیگراد، دانمارک: ۱۸ درجه سانتیگراد، ایتالیا: ۱۷ درجه سانتیگراد.