مدیران پروژه‌های پتروشیمی باید ترکیبی از مهارت‌های تحلیلگری سنتی (فنی-اقتصادی) و مهارت‌های مدرن (عمدتا"IT ) باشند

در ایران، با توجه به تحریم‌ها و مولفه‌های اقتصادی دائما" متغیر، این نقش از حساسیت و اهمیت مضاعفی برخورداراست.

الف: خصوصیات و مهارت‌های تحلیل‌گری (Analytical Skills)

اینگونه مهارت‌ها، پایه واساس تصمیم‌گیری‌های یک مدیر پروژه هستند. مدیران پروژه حتی‌المقدور بایستی توانمندی‌های زیر را داشته و یا آشنایی در حد کاربردی با آنها را داشته باشند.

۱. تحلیل ریسک (Risk Analysis):

شناسایی، ارزیابی کمی و کیفی ، و پاسخ به ریسک: توانایی پیش‌بینی ریسک‌های مالی، اجرایی، سیاسی و زیست محیطی و سپس استفاده از روشهای تحلیل ریسک همچون مونت کارلو، ماتریس احتمال-اثر برای درجه‌بندی ریسک‌ها و در نهایت تعیین استراتژی پاسخ برای هر ریسک مهم (اجتناب، انتقال، کاهش و یا پذیرش) به‌عنوان مهارتی مهم در مدیران پروژه بایستی وجود داشته باشند.

۲. تحلیل مالی و اقتصادی (Economic & Financial Analysis):

تهیه و تحلیل Feasibility Study (مطالعه امکانسنجی) همراه با تسلط بر محاسبات NPV (ارزش خالص فعلی)، IRR (نرخ بازده داخلی)، Payback Period (دوره بازگشت سرمایه) و حسابداری پروژه در کنار تحلیل‌های هزینه - فایده جهت ارزیابی توجیه‌پذیری اقتصادی پروژه‌ها در شرایط متلاطم بازار داخلی و جهانی، و نیز تحلیل و کنترل بودجه با آشنایی با ابزارهایی همچون EVM و Cost Variance مهارتی است که بایستی در همه مدیران پروژه وجود داشته باشند. در همین راستا فهم و درک اصول فاینانس و عقود مشابه جهت تامین مالی پروژه‌ها نیز ابزار مهمی است که مدیر پروژه بایستی به آن مسلط باشد.

۳. تحلیل برنامه‌ریزی و زمانبندی (Scheduling Analysis):

تسلط عمیق بر روش محاسبه درک عمیق مسیر بحرانی (CPM) و تکنیک ارزیابی و بازنگری برنامه (PERT) برای مدیریت پروژه‌های با عدم قطعیت بالا، تحلیل مسیر بحرانی و شناوری فعالیت‌ها بکمک شناسایی فعالیت‌های بحرانی و مدیریت بهینه تاخیرها، از جمله دیگر مهارتی است که تسلط بر آن مدیران پروژه را موفق و پروژه را از تاخیرغیرقابل قبول مصون می‌دارد.

۴. تحلیل قراردادها و تدارکات (Contract & Procurement Analysis):

درک عمیق از انواع قراردادها (EPC, EPCC, LSTK) و تحلیل ریسک‌های پیمانکاری، تحلیل پیشنهادهای فنی و مالی (Technical & Commercial Bid Evaluation) با داشتن توانایی ارزیابی و مقایسه جامع پیشنهادهای پیمانکاران و فروشندگان داخلی و بین‌المللی، تسلط برمدیریت ادعاها (Claims Management) ابزاری مهم و حیاتی برای مدیران پروژه است.

۵. تحلیل داده‌های فنی (Technical Data Analysis):

درک فرآیندهای پتروشیمی با داشتن دانش پایه از فرآیندها، تجهیزات (مثل رآکتورها، برج‌های تقطیر، کوره‌ها و ...) و استانداردهای مهندسی (از قبیل API, ASME) برای درک داده های فنی و گفتگوی موثر با تیم مهندسی از الزامات دانش مدیران پروژه است. از طرفی توانایی در تحلیل گزارش‌های پیشرفت و توانایی استخراج insight از گزارشهای روزانه، هفتگی و ماهانه برای درک وضعیت واقعی پروژه توانایی اجتناب‌ناپذیر درمهارت‌های مدیران پروژه‌های پتروشیمی است.

ب: علوم و مهارت‌های IT مورد نیاز برای مدیران پروژه (پتروشیمی)

IT امروزه ستون فقرات مدیریت پروژه‌های بزرگ است و مدیران باید بر ابزارها و مفاهیم آن تسلط کافی داشته باشند.  حداقل این مهارت‌ها به قرار زیر است:

۱. تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی مدیریت پروژه:

آشنایی عمیق و یا تسلط حرفه‌ای بر: Primavera P6 و Microsoft Project  ، آشنایی با نرم‌افزارهای تخصصی مدیریت هزینه مانند EcoSys یا ماژول‌های کنترل هزینه درSAP ، مدیریت اسناد (Document Control) برای مدیریت گردش کار وبایگانی هزاران سند فنی.

۲. درک سیستم‌های یکپارچه سازمانی (ERP):

آشنایی با ماژول‌های پروژه در سیستم‌های ERP . این سیستم‌ها داده‌های مالی، تدارکاتی و اجرایی را یکپارچه می‌کنند.

۳. مفاهیم داده‌کاوی و هوش تجاری (BI & Data Mining):

تحلیل داده‌ها (Data Analysis) برای ایجاد داشبوردهای مدیریتی (Management Dashboard) و گزارش‌گیری هوشمند امروزه الزامی است بر توانایی‌های مدیران پروژه. یک مدیر پروژه باید بتواند از دل داده‌های خام، گزارش‌های گرافیکی و قابل درک برای تصمیم‌گیری استخراج کند. از طرف دیگر، ساختار داده‌ها و درک مفاهیم پایگاه داده (Database) در سطح پایه برای درک نحوه استخراج و پردازش داده‌ها بسیارمفید است.

۴. کاربردهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین (AI & ML):

استفاده از مدل‌های AI برای پیش‌بینی Predictive Analytics)) زمان اتمام پروژه، تخمین هزینه نهایی، پیش‌بینی ریسک‌ها و حتی پیش‌بینی خرابی تجهیزات (Predictive Maintenance) برای مدیر پروژه امتیاز مهمی است. اتوماسیون جهت آشنایی اتوماتیک کردن گزارش‌گیری و فرآیندهای تکراری، اتلاف زمان مدیران پروژه در نوشتن، خواندن و البته تصمیم‌گیری در زمان کمتر را هموار می‌کند.

۵. امنیت سایبری (Cybersecurity):ت

درک خطرات سایبری برای پروژه، به ویژه در حوزه سیستم‌های کنترل صنعتی که می‌تواند امنیت فیزیکی تاسیسات را به خطر بیندازد واجبی اجتناب‌ناپذیر است. از طرفی حفاظت از داده‌ها واطمینان از امنیت داده‌های حساس پروژه (مثلاً نقشه‌ها، طراحی‌ها، قراردادها) در برابر امحاء، نفوذ یا سرقت نیز از اولویت‌های دانش‌های در دسترس مدیران پروژه است.

بطور کلی مدیر پروژه ایده‌آل در صنعت پتروشیمی ایران یک ترکیب نادر است. یک تحلیلگر بیزنس و ریسک که می‌تواند پروژه را از منظر اقتصادی واستراتژیک ببیند. یک مهندس با تجربه که زبان فنی تیم و مفاهیم ریاضی و فیزیک را می‌فهمد. یک رهبر و مذاکره‌کننده که می‌تواند با ذینفعان متنوع (از پیمانکاران داخلی تا وندورهای خارجی تحت تحریم) کار کند. و یک فناور (Technologist) که از قدرت داده‌ها و سیستم‌های اطلاعاتی برای هدایت دقیق این کشتی بزرگ به سمت ساحل امن بهره می‌برد.

تسلط بر این مهارت‌ها نه تنها یک مزیت، بلکه یک ضرورت انکارناپذیر برای موفقیت و بقا در مدیریت پروژه‌های پیچیده پتروشیمی در شرایط خاص ایران ماست.

کد مطلب : 80365

موضوع : تحلیل

تاریخ : 1404/06/18-07:19

موئلف : عبدالامیر دیوان بچاری