1403/12/28
روند نگران‌کننده ناترازی انرژی
شوربختانه بی‌توجهی به مقوله توسعه در سالیان اخیر و عدم سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی چون برق، نفت، فرآورده‌های نفتی و گاز شرایطی بغرنجی را برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است.
در حوزه تولید نفت که همواره به عنوان نقطه قوت از آن سخن می‌گفتیم و زمانی به دنبال تولید روزانه 6 میلیون بشکه‌ای از آن بودیم، اکنون در حول و حوش تولید سه میلیون بشکه گیر کرده‌ایم و به گفته مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، اگر سرمایه‌گذاری و فناوری جدید نداشته باشیم، دچار ناترازی در بخش نفت خواهیم شد.
تکلیف گاز که از چند سال قبل مشخص شده و ناترازی 250 میلیون مترمکعبی به‌ویژه در فصول سرد سال، چشمان صنایع و نیروگاه‌ها را آزار می‌دهد. چالش ناترازی برق هم در تابستان امسال قطعا بیش از گذشته خودنمایی خواهد کرد.
بنابر پیش‌بینی علیرضا کلاهی‌صمدی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران، امسال قطعی برق صنایع خیلی بدتر از پارسال خواهد بود و حتی اگر اتفاقات غیر قابل پیش‌بینی مثلا موج گرما زیاد شود، شاید خیلی از شبکه‌های شهری هم کلپس کنند! به گفته ایشان، در سال جاری نیز چالش ناترازی برق تداوم داشته و بدتر هم خواهد شد. در چرایی بحران کمبود برق عدم همکاری بانک‌ها در سرمایه‌گذاری خودنمایی می‌کند به‌گونه‌ای که بانک‌ها حاضر نیستند پروژه‌های برقی را فاینانس کنند و علاوه بر ان وزارت نیرو هم پولی بابت تولید برق به بخش خصوصی نمی‌دهد در نتیجه توجیهی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
در حوزه ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر وضع از همه بدتر است چه اینکه پروژه ساخت نیروگاه تجدیدپذیر روی کاغذ جذاب است، اما وقتی خریدار انحصاری بدحساب داریم که امکان دارد مشکل ایجاد کند و کل فعل و انفعالات مالی دچار چالش جدی شود؛ این پروژه‌ها جلو نمی‌رود و هیچ‌یک از بانک‌ها هم حاضر نیستند در پروژه‌ای که یک طرف ماجرای خرید آن وزارت نیرو است، تامین اعتبار کنند! شوربختانه در حوزه مصرف انرژی دچار سوءمصرف و مشکلات فراوانی هستیم.
کشورمان می‌توانست یک صادرکننده قوی و قابل اطمینان برق در منطقه باشد و هم درآمد کسب کند و هم با صادرات برق تحریم‌ها شکسته شود، اما به خاطر سوءمدیریت و مصرف نادرست در حوزه انرژی این فرصت طلایی از ما گرفته شده است. واقعا این معادله ساده چرا اینقدر پیچیده شد که در فصولی که به خاطر مصرف پایین، می‌توانیم برق صادر کنیم اما به خاطر کمبود گاز نمی توانیم؟! واقعا طنز تلخی است که دومین دارنده ذخایر گازی دنیا دچار کمبود گاز است و این خیلی عجیب است.
از سویی دیگر، هم‌اکنون تولید بنزین با توجه به تعمیرات دوره ای پالایشگاه‌ها بین 105 تا ۱۱۵میلیون لیتر در روز متغیر است که با مصرف سربه‌سر است. ظرفیت پالایشگاه‌ها با این تولید کامل است و قطعا نمی‌توانیم ۱۱۵ میلیون لیتر را به ۱۵۰ میلیون لیتر برسانیم. به گفته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، سیر روند صعودی مصرف بنزین به شدت بالاست و مصرف بنزین در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰، ۲۱ درصد افزایش داشته است.
در سال 1402 نیز مصرف بنزین ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. بر این اساس، زنگ‌های خطر مصرف فرآورده‌های نفتی در کشور به صدا درآمده است که این مهم می‌تواند هشداری جدی برای ناترازی تولید و مصرف بنزین و گازوئیل باشد و صدای پای ناترازی به‌ویژه در کالای مهم بنزین هم به گوش می‌رسد. آنچه مبرهن است اینکه؛ روند ناترازی انرژی با تولید بیشتر حل نمی‌شود و بهینه‌سازی مصرف سوخت با تبیین فرهنگ درست مصرف، بایستی سرلوحه کار همه حوزه‌های صنایع بزرگ و کوچک قرار گیرد تا بتوانیم از مخمصه بدمصرفی انرژی خلاصی یابیم.