1403/10/01
جمع‌آوری بیش از ۹۰ درصد گازهای مشعل تا ۱۴۰۴ در مناطق نفت‌خیز جنوب؛
منافع «زیروفلر» برای اقتصاد کشور
در سال 1400 در جلوگیری از هدر رفت گازهای فلر، کشور با بحران بزرگی مواجه شد. سوزاندن میزان 18.4 میلیارد متر مکعب گاز فلر در جنوب کشور منجر به آلودگی شدید زیست محیطی و خسارات اقتصادی بسیار بالایی شد و به میزان کل صادرات گاز طبیعی کشور در سال گذشته، تنها هدررفت گازهای فلر داشتیم که بسیار تاسف برانگیز است.
در سال 1401، دولت سیزدهم به سمت اقدامات فوری برای رسیدگی به موضوع هدر رفت گاز فلر رفت. با اجرای اقدامات و ورود فناوری و به کارگیری از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان، روزانه معادل 8 میلیون متر مکعب هدر رفت گاز فلر در سال 1401 کاهش یافت. این کاهش اولیه یک دستاورد قابل توجه بود، اما برای جلوگیری از آسیب های زیست محیطی بیشتر و خسارات اقتصادی کافی نبود.در سال 1402، دولت تلاش های خود را برای کاهش اتلاف گاز مشعل افزایش داد. از طریق ترکیبی از اقدامات نظارتی، پیشرفت‌های فناوری و کمپین‌های آگاهی عمومی، کاهش هدر رفت گاز مشعل به 20 میلیون متر مکعب در روز افزایش یافت. این یک دستاورد بود، زیرا نشان دهنده کل صرفه جویی در گاز 2.2 میلیارد دلار بود. این کاهش در هدر رفت گاز مشعل معادل نیمی از درآمد صادراتی کشور از گاز طبیعی بود که مزایای اقتصادی قابل توجه جلوگیری از هدر رفت گاز مشعل را برجسته می کند.با اقداماتی که در کاهش فلرسوزی صورت پذیرفت، این امیدواری وجود دارد که تا پایان سال 1405 هیچ گازی در مشعل نسوزد و با این اقدام همزمان چند صرفه اقتصادی شامل کاهش آلایندگی های زیست محیطی، جلوگیری از هدررفت گاز، افزایش درآمدزایی دولت و کمک به موضوع خوراک مجتمع های پتروشیمی نصیب کشور شود.
در همین حال، مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با بیان اینکه در این شرکت برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت با هدف جمع‌آوری گازهای مشعل در دستور کار قرار گرفته است، گفت: با دستیابی به اهداف این برنامه‌ها تا پایان سال ۱۴۰۴ بیش از ۹۰ درصد گازهای ارسالی به مشعل جمع‌آوری و با تبدیل این گازها به محصولات با ارزش، کمبود خوراک مجتمع‌های پتروشیمی پایین‌دست تأمین می‌شود. غلام‌رضا نورانی با اشاره به اینکه در طرح‌های کوتاه‌مدت، ماشین‌آلات و ادوات جمع‌آوری گاز مانند توربین‌ها، الکتروموتورها و کمپرسورها تحت تعمیرات اساسی قرار گرفتند، بیان کرد: هم‌اکنون بخشی از گازهای ارسالی به مشعل به‌علت عملکرد نامناسب تجهیرات سوزانده می‌شوند، از این رو شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با هدف رفع این مشکل، تلاش کرده است در تعمیرات اساسی ماشین‌آلات فرآیندی تا حد امکان از قطعات باکیفیت ساخت داخل استفاده کند. وی با تشریح برنامه‌های میان‌مدت جمع‌آوری گازهای مشعل در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب افزود: در برنامه میان‌مدت، طرح جایگزینی ماشین‌آلات بسیار فرسوده در قالب پروژه پیشران تولید در مناطق نفت‌خیز در حال پیگیری است. مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با اشاره به فرایند طرح پیشران تولید و جایگزینی ماشین‌آلات فرسوده ادامه داد: در قالب این طرح تعدادی از ردیف‌های تراکم گازها که دربردارنده الکتروکمپرسور یا توربوکمپرسور با توان بالا هستند، پس از ساخت یا تأمین از سوی سازندگان و تأمین‌کنندگان داخلی، جایگزین ردیف‌های فرسوده و غیرقابل تعمیر فعلی می‌شود که این موضوع نیز نقش به‌سزایی در جمع‌آوری گازهای مشعل خواهد داشت. نورانی به اجرای پروژه‌های بزرگ جمع‌آوری گازهای مشعل در قالب طرح بلندمدت مناطق نفت‌خیز اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون دو طرح بزرگ جمع‌آوری گاز با سرمایه‌گذاری و اجرای شرکت‌های پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس و پتروشیمی مارون با سرمایه‌گذاری بیش از ۴.۱ میلیارد دلار در سطح مناطق نفت‌خیز در حال اجراست که تکمیل آنها به‌جمع‌آوری بیش از ۹۰ درصد گازهای ارسالی به مشعل در پهنه استان خوزستان و سایر استان‌های هم‌جوار مانند بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد منجر می‌شود. وی با اشاره به اینکه این طرح‌ها از سال ۱۳۹۸ آغاز شده‌اند و هم‌اکنون با پیشرفت ۷۰ درصدی در حال اجرا هستند و تا پایان سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری می‌رسند، بیان کرد: جمع‌آوری گازهای مشعل در تأمین خوراک پتروشیمی‌ها اهمیت دارد و با جمع‌آوری این گازها، افزون بر جلوگیری از سوزاندن سرمایه ملی و حفاظت از محیط زیست، کمبود خوراک شرکت‌های پتروشیمی نیز تأمین می‌شود و این واحدها با ظرفیت اسمی عملیاتی می‌شوند. مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با بیان اینکه خاموش کردن کل مشعل‌ها از نظر پایه علم مهندسی نفت و شیمی امکان‌پذیر نیست، گفت: در طراحی کارخانه‌های فرآورش نفتی وجود شبکه تخلیه فشار و ارسال گاز به مشعل به‌عنوان ضرورت ایمنی اجتناب‌ناپذیر است و همواره باید مشعل روشنی در این کارخانه‌ها وجود داشته باشد تا در صورت اضطرار گاز، محبوس در کارخانه را بسوزاند و از بروز حوادث ناخواسته ممانعت کند، اما در شرایط نرمال عملیاتی حجم گاز ارسالی به مشعل قابل ملاحظه نبوده و پیامد محیط زیستی و آلودگی چندانی به همراه نخواهد داشت.
کمتر از ۲۰ درصد آلودگی خوزستان مربوط به مشعل‌هاست
نورانی با اشاره به زمینه‌های بروز آلودگی هوا در شهر اهواز بیان کرد: اینکه تنها دلیل آلودگی شهر اهواز را فعالیت مشعل‌ها بدانیم حرف دقیقی نیست، زیرا آمارها نشان می‌دهد کمتر از ۲۰ درصد آلودگی خوزستان مربوط به مشعل‌هاست و ذرات معلق، ریزگردها، سوخت‌های فسیلی مصرف شده از سوی شهروندان، صنایع، نیروگاه‌های بزرگ و... بیشترین حجم آلودگی خوزستان را شامل می‌شوند، البته از آنجا که دود حاصل از سوخت گاز در این موارد به‌صورت ممترکز قابل مشاهده نیست، توجه‌ها به آن جلب نمی‌شود. وی بر ضرورت تولید نفت برای کشور تأکید کرد و افزود: از زمانی که تولید نفت در ایران آغاز شد، روشن شدن این مشعل‌ها هم بخش اجتناب‌ناپذیر صنعت نفت بوده است، البته در سال‌های اخیر با توجه به بحران جهانی محیط زیست تلاش شد گازهای مشعل جمع‌آوری شود. مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم تولید نفت را افزایش دهیم ناچار هستیم تولید توأمان گازها را هم بپذیریم، ادامه داد: در اصل ما تأسیساتی را در کنار واحدهای فرآورشی راه‌اندازی می‌کنیم که با جمع‌آوری و فرآوری این گازها، محصولات پایین‌دستی پتروشیمی‌ها را تهیه کنند که البته این مورد در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب اجرا شده و در حال توسعه و تکمیل است. نورانی بخشی از علل آلودگی هوای استان خوزستان را فعالیت‌های نفتی کشور عراق و استان‌های هم‌مرز آن دانست و گفت: با توجه به جهت وزش بادهای غالب که از عراق به سمت خوزستان می‌وزند، بخشی از دود و آلودگی مربوط به مشعل‌ها در این کشور به سمت خوزستان منتقل می‌شود و آلودگی شهرهای استان را تشدید می‌کند، از این رو دستیابی به هوای پاک در سطح استان افزون بر خاموش کردن مشعل‌های نفتی، مستلزم همکاری کشور عراق و کاهش آلودگی قابل انتقال از این کشور است.