1403/10/01
عزم جزم مسئولان وزارت نفت دولت سیزدهم برای پایان گازسوزی در مشعل‌ها
مهم‌ترین تصویر از صنعت نفت را تا چند سال پیش ستون‌هایی تشکیل می‌داد که شعله‌های کوتاه و بلند بر فراز آن خودنمایی می‌کرد و حتی چشم هر بیننده‌ای با دیدن آن خیره می‌شد. اما به مرور زمان، توجه به محیط‌زیست و مشخص‌شدن ارزش واقعی این گازها که سوزانده می‌شد، سبب شد تا جمع‌آوری گازهای همراه نفت یا همان خاموش‌کردن مشعل‌ها در دستور کار قرار گیرند.گازهای همراه یا مشعل، گازهایی هستند که در صنایع نفت و گاز به‌صورت گازهای همراه تولیدی با نفت یا به‌عنوان محصول جانبی در تأسیسات نفت و گاز تولید می‌شوند، اما به دلایل مختلف ازجمله محدودیت‌های فنی یا نبود سرمایه‌گذاری و امکانات مناسب، در همان محل تولید بدون هیچ‌گونه بهره‌برداری می‌سوزند که این اقدام افزون بر زیان اقتصادی، آسیب‌های زیست‌محیطی نیز در پی دارد.
اگرچه وجود مقداری از گازهای همراه برای ایمنی پالایشگاه‌ها همواره لازم است و درواقع حذف مشعل از واحدهای فرایندی نفت و گاز ممکن نیست، اما در دیگر کشورها، برنامه‌های موفقی برای کاهش نسبت گازهای مشعل (حجم تولید گازهای همراه نسبت به مقدار تولید نفت) اجرا شده است.دولت‌های مختلف نیز همواره بر جمع‌آوری این گازها و هدایت آن به زنجیره‌ارزش صنعت نفت تأکید داشته‌اند، اما درعمل، تا آغاز دولت سیزدهم، اقدامی جدی انجام نشد. دولت سیزدهم با هدف جمع‌آوری این گازها، پروژه‌های مختلفی را تعریف کرد. حتی با توجه به آنکه گازهای مشعل، می‌تواند به‌عنوان خوراک مطلوب واحدهای پتروشیمی مصرف شود، هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی را وارد مرحله اجرایی این طرح‌ها کرد تا مشکل سرمایه‌گذاری در این زمینه حل شود.
اجرای طرحی محیط زیستی با توجیه اقتصادی
نکته مهم آن است که اجرای این طرح‌ها، از نظر اقتصادی نیز جذاب است و بنابر گفته مسئولان وزارت نفت، حجم سرمایه‌گذاری که باید در عرصه جمع‌آوری گازهای مشعل انجام شود، بیش از ۵ میلیارد دلار است که ارزش صادراتی این مقدار گاز نیز بین ۳ تا ۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ بنابراین سرمایه‌گذاری انجام‌شده حداکثر ظرف یک و نیم سال بازپرداخت خواهد شد. با وجود این جذابیت اقتصادی و حتی الزام قانونی، گزارش کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره «اجرای ناقص تکالیف قانونی مربوط به جمع‌آوری گازهای همراه تولید نفت و مشعل» با رأی موافق نمایندگان به قوه قضائیه ارجاع شد. در این گزارش، به‌نقل از آمارهای وزارت نفت، حجم سوزاندن گازهای همراه نفت ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۸ میلیارد و ۴۳۰ میلیون مترمکعب اعلام شده است.از سویی در سال ۱۴۰۱ روزانه بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب گاز همراه سوزانده شده که این مقدار، طبق برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی معادل ۲۲درصد مقدار ناترازی گاز در زمستان این سال بوده است. همچنین می‌توان گفت حجم گاز مشعلی که در این سال سوزانده شده است، با ارزش صادرات سالانه گاز کنونی ایران به کشورهای همسایه برابری می‌کند.سوزانده‌شدن بیش از ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز همراه در سال ۱۴۰۱ در شرایطی رخ داده است که در سال ۱۳۹۹، وزیر نفت دولت دوازدهم در مصاحبه با رسانه‌ها، از پایان سوزاندن گازهای مشعل در سال ۱۴۰۱ سخن گفته بود؛ اما بر کسی پوشیده نیست که شکل‌گیری چنین وضعیتی، بیش از هر چیز به تعلل و سرمایه‌گذاری‌نکردن دولت گذشته در این حوزه مربوط می‌شود.
وعده صادق دولت سیزدهم برای پایان‌بخشی به سوختن گازهای مشعل
بااین‌حال، طبق گفته‌های هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی، با اقدام‌های انجام‌شده از سوی وزارت نفت دولت سیزدهم، در سال ۱۴۰۲ مقدار جمع‌آوری گازهای همراه روزانه به حدود ۱۵ تا ۱۸ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.او در این زمینه می‌گوید: تا پیش از سال ۱۴۰۱، روزانه یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار مترمکعب گاز همراه جمع‌آوری می‌شد که در پایان سال ۱۴۰۱، جمع‌آوری گازهای همراه به‌طور روزانه به ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب رسید.معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی اعلام کرد: تا پایان امسال نیز ۱۵ میلیون مترمکعب گاز مشعل بیشتری جمع‌آوری خواهد شد؛ هرچند در گذشته عقب‌ماندگی داشتیم، اما هدف‌گذاری این است که تا پایان ۱۴۰۴ عمده این گازها جمع‌آوری شود و فقط حدود ۱۰درصد از این گازها برای ایمنی پالایشگاه‌ها باقی خواهد ماند.
اجرای کدام پروژه‌ها سبب جمع‌آوری گازهای همراه شد؟
برای پاسخ به این پرسش باید گفت تا سال ۱۴۰۱ از میدان‌های «پارسی گلاستر»، «مارون ۳» و «منصوری» به‌ترتیب به‌طور روزانه ۱۰۰، ۴۳۰، ۲۸۰ هزار مترمکعب و از میدان «مارون ۶»، ۶۲۰ هزار مترمکعب، گاز همراه جمع‌آوری شده است.همچنین در سال ۱۴۰۱ روزانه یک‌میلیون و ۹۰۰ هزار مترمکعب گاز از «میدان چشمه‌خوش»، ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار مترمکعب در «کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰» (پالایشگاه گاز هویزه خلیج فارس) گاز همراه جمع‌آوری شده است.در سال ۱۴۰۲ نیز با اقدام‌های انجام‌شده روزانه حدود ۹ میلیون مترمکعب از میدان‌های نفتی «آغاجاری» و «گچساران» و یک میلیون و ۷۰۰ هزار مترمکعب از میدان‌های کارون و مارون، گاز همراه نفت جمع‌آوری شد.
جمع‌آوری گازهای همراه میدان‌های نفت‌شهر، سروستان و سعادت‌آباد، مابقی گازهای همراه غرب کارون، خشت، مسجدسلیمان، بقیه گازهای همراه آغاجاری و کارون و مارون و گازهای تکمیلی که باید به ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ برود، افزون بر اقدام‌های یادشده، درمجموع حدود ۱۵ میلیون مترمکعب در روز تخمین زده می‌شود که در برنامه اجرایی سال ۱۴۰۳ قرار دارد. جمع‌آوری گازهای سکوی سلمان و آغاجاری و گچساران نیز براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، در سال ۱۴۰۴ محقق می‌شود.به گزارش شانا، جمع‌آوری گازهای مشعل از اقدام‌های با اولویت بالا در وزارت نفت دولت سیزدهم بوده است، زیرا حرکتی محیط‌زیستی به‌منظور ایجاد ارزش افزوده و رفع نیازهای گازی کشور شمرده می‌شود. البته باید در نظر داشت که با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای افزایش تولید نفت و گاز در کشور، به‌صورت طبیعی، شاهد گازهای مشعل جدید خواهیم بود که برای آن‌ها نیز باید هم‌زمان با اجرای طرح‌ها، برنامه‌ریزی برای جمع‌آوری گازهای همراه انجام شود.