1404/02/06
صنعت نفت نیازمند سرمایه‌گذاری عظیم
نگاهی به سیر تحول قراردادهای نفتی نشان می‌دهد فرهنگ و سیاست از اهمیت بیشتری نسبت به مباحث اقتصادی برخوردارند. نقش قراردادهای نفتی در سرنوشت اقتصاد کشور مهم است و این قراردادها از منظر مالی ارزیابی نمی‌شوند، بلکه تأثیرات کلان اجتماعی و سیاسی آنها نیز حائز اهمیت است. چارچوب و سازوکار اولیه قراردادهای مربوط به استخراج منابع طبیعی با عنوان امتیاز شکل گرفته است.
امتیاز به‌معنای حق ویژه و انحصاری است که حاکمیت به طرفین قرارداد برای کشف و استخراج منابع طبیعی اعطا می‌کند. عصر جدید نفت در سال ۱۸۷۵ با آغاز حفاری و استخراج نفت شروع شد. در ایران نیز نخستین قانون نفتی در سال ۱۳۳۶ به تصویب رسید که در آن ساختار امتیاز به شکل منظم‌تری تعریف شد. دیدگاه‌های موجود در مورد قراردادهای امتیازی نیاز به اصلاح دارد. پس از سال ۱۳۵۳ و وقوع شوک نفتی دهه ۷۰ میلادی، ایران به الگویی از قراردادهای خدماتی روی آورد که تا امروز ثابت مانده است، این در حالی است که تغییرات گسترده در بازار جهانی انرژی، بازنگری در الگوی قراردادی ایران را ضروری کرده است.
قراردادهای خدماتی که هم‌اکنون بر صنعت نفت ایران حاکم هستند، جذابیت لازم برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی را ندارند، صنعت نفت ایران نیازمند سرمایه‌گذاری عظیمی است و این نوع قراردادها نتوانسته‌اند سرمایه‌گذاران بین‌المللی را به همکاری با ایران ترغیب کنند. پیشنهاد می کنم برای افزایش جذابیت قراردادهای نفتی ایران و همخوانی آنها با شرایط جدید بازار جهانی، باید به مدل‌های قراردادی منعطف‌تری اندیشید که بتوانند سرمایه‌گذاران خارجی را به مشارکت در پروژه‌های نفت و گاز ایران ترغیب کنند. این تغییر می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر آینده صنعت نفت ایران و جایگاه آن در بازار جهانی داشته باشد.