1404/10/04
دانشنفت بررسی کرد؛ آیا از تجربه مبارزه با قاچاق گازوئیل میتوان برای بنزین نیز استفاده کرد!؟
الگوی موفق گازوئیل؛ چراغ راه حل بحران بنزین در کشور
برخورد قاطع با قاچاق گازوئیل و حذف نیاز به واردات، نشان میدهد نظارت و کنترل موثر بر مرزها و شبکه توزیع امکانپذیر است، هماهنگی بیندستگاهی (نیروی انتظامی، وزارت نفت و دیگر نهادها) میتواند به نتایج ملموس منجر شود و مدیریت عرضه و تقاضای سوخت با کاهش رانت قاچاق، تعادلبخشی به بازار را در پی دارد.
هرچند موفقیت در حوزه گازوئیل امیدوارکننده بوده اما چالشهای بنزین پیچیدهتر است. چالشهایی چون مصرف داخلی بالاتر، یارانه سنگین و شبکه توزیع گسترده باعث شده موفقیت مبارزه با قاچاق بنزین با دشواریهای زیادی همراه باشد.
بنزین سهم بزرگی در سبد سوخت حملونقل شهری و بینشهری دارد و تفاوت قیمت داخلی و منطقهای آن بیش از گازوئیل است، همچنین دسترسی آسانتر به بنزین با توجه به شبکه توزیع گسترده، شبکه قاچاق این فرآورده را پیچیدهتر کرده است.
به باور کارشناسان یکی از راههای موثر مقابله با قاچاق بنزین، مدیریت عرضه و تقاضاست. از سوی دیگر بهبود کیفیت خودروها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده که مصرف سوخت بالا دارند، توسعه حملونقل عمومی و کاهش وابستگی به خودروی شخصی و ترویج فناوریهای نو با توسعه زیرساختهای خودروهای هیبریدی و برقی میتواند تاثیر بسیار زیادی در این زمینه داشته باشد.
اصلاح ساختار قیمتگذاری از طریق هدفمندی یارانهها و قیمتگذاری پلکانی نیز باعث میشود علاوه بر اینکه یارانه به گروههای نیازمند تخصیص یابد، تعرفه برای مصارف بالا افزایش یافته و بدین طریق عدالت در مصرف بنزین نیز رعایت شود.
راهکار دیگر مبارزه با ناترازی بنزین، افزایش بهرهوری و مبارزه با قاچاق از طریق نظارت هوشمند، برخورد سیستماتیک با این پدیده شوم و شفافیت اطلاعاتی است.
از سوی دیگر با تنوعبخشی به سبد انرژی حملونقل از جمله توسعه گاز طبیعی فشرده (CNG) و الپیجی به عنوان جایگزین پاکتر و اقتصادیتر و حمایت از تولید خودروهای کممصرف با استفاده از مشوقهای مالیاتی و اعتباری میتوان فشار مضاعف برای تولید و واردات بنزین را کاهش داد و به طور همزمان امنیت کشور در بخش حاملهای انرژی را افزایش داد.
در مجموع میتوان گفت موفقیت در مهار قاچاق گازوئیل نشان میدهد که با اراده جدی و برنامهریزی منسجم میتوان به تعادل در بازار سوخت دست یافت ولی برای بنزین، نیاز به رویکردی جامعتر است که هم عرضه را مدیریت کند و هم تقاضا را اصلاح نماید. ترکیب مبارزه با قاچاق، نوسازی ناوگان حملونقل و اصلاح قیمتگذاری میتواند کشور را از چالش کنونی بنزین عبور دهد.
این تجربه همچنین نشان میدهد که حل مشکلات انرژی تنها از مسیر برخورد امنیتی ممکن نیست و نیازمند عزمی ملی و مشارکت همه نهادهای مرتبط است. موفقیت در مبارزه با قاچاق گازوئیل میتواند نقطه آغازی برای طراحی برنامهای مشابه اما متناسب با ویژگیهای بنزین باشد.