1403/05/06
مهندس شهریاری، مدیر‌عامل شرکت پارکهای پتروشیمی افق خلیج‌فارس در گفتگو با دانش‌نفت:
زنجیره ارزش صنایع پتروشیمی با پارکهای پتروشیمیایی تکمیل می‌شود
آقای مهندس شهریاری، شرکت پارکهای پتروشیمیایی افق خلیج‌فارس در چشم‌انداز آتی هلدینگ خلیج‌فارس چه اهدافی را دنبال می‌کند و راهبرد شرکت برای ایجاد پارکهای پتروشیمی در کشور چیست؟
در برهه کنونی، صنایع پتروشیمی ایران دارای مشکلات زیربنایی نظیر خام‌فروشی است. بگذریم که این قدر درباره خام‌فروشی حرف زده شده که گاهی حرف‌های اصلی به درستی و در جای مناسب شنیده نمی‌شود. باید بپذیریم که خام‌فروشی در صنعت پتروشیمی باعث شده تا این صنعت، متوازن و متناسب با ظرفیت‌های موجود در کشور رشد نکند. بنابراین پارکهای پتروشیمی، یکی از اهداف مهمی که دنبال می‌کنند، جلوگیری از خام‌فروشی با اتکا بر ورود نوآوری و فناوری مدرن به صنعت پتروشیمی است به نحوی که با بهره‌برداری کامل از پارکهای پتروشیمیایی زنجیره ارزش صنایع پتروشیمی کامل شود. پارکهای پتروشیمی قرار است ایجاد‌کننده خوشه‌های کاملی از اجزای وابسته به صنایع پتروشیمی ایجاد کنند. در این پارک‌ها، نهایتا قرار است تولید محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا داشته باشیم. یعنی ماده اولیه و ثانویه را به جای فروختن با ارزش بسیار پایین و خام، پس از فرآوری به محصولات ارزشمند میانی یا نهایی تبدیل شود. در این مسیر با اتکاء به دانش بومی و فراگیری دانش پیشرفته جهانی در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش خواهد شد تا از زیر‌ساخت تا بهره‌برداری هر یک از پارکهای پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی مسیر را از همین ابتدا به درستی طی کنیم.
با توضیحاتی که ارائه فرمودید، به نظر شما تکمیل زنجیره ارزش افزوده در پارکهای پتروشیمی چه اثری بر ثروت‌آفرینی و ارزآوری در این حوزه یا دیگر بخش‌های صنعت خواهد داشت؟
بر اساس برخی منابع موثق، ارزش بازار صنایع پایین‌دستی در جهان بیش از 3 هزار میلیارد دلار تخمین زده شده است که ما در چهل سال گذشته زحمات فراوانی کشیده‌ایم اما همچنان سهمی ناچیز از این بازار پر در‌آمد داریم، در نتیجه ما معتقدیم با تلاش و اتکاء به نخبگان و فناوری دانش‌بنیان در مسیر توسعه و تکمیل صنعت پتروشیمی می‌توانیم به بازارهای جهانی راه یابیم. هزاران محصول پتروشیمی در جهان وجود دارد که صنایع بسیاری در آن فعالیت می‌کنند. در این میان، محصولات صنایع پایین‌دستی، مهم‌ترین و سودآورترین بخش این صنعت است. برخی کشورهای اروپایی بدون در اختیار داشتن خوراک ولی با توسعه صنایع پایین‌دستی ارزش‌آفرینی کرده‌اند و با تخصیص بخش عمده بازار جهانی محصولات نهایی پایین‌دستی پتروشیمی در این عرصه ترک‌تازی می‌کنند. ما در پارکهای پتروشیمیایی، کلیدی‌ترین بخش در صنعت پتروشیمی یعنی تحقیق و توسعه (R&D) را دنبال می‌کنیم به نحوی که شرکت‌های دانش‌بنیان همچنین تولید کنندگان صنعت پتروشیمی برای ساخت این پارک‌ها به میدان بیایند و بتوانیم از تمام ظرفیت‌ها بهره‌مند شویم. در بخشی دیگر قصد داریم با اتکاء به نخبگان و متخصصان خارج از کشور امکان بومی‌سازی لایسنس‌های صنعت پتروشیمی را ایجاد کنیم. به بیان دیگر، راهبرد ما خلق ثروت از طریق دانش در این پارک‌ها است.
لطفا برنامه‌های عملیاتی شرکت برای ایجاد پارکهای پتروشیمیایی را توضیح بفرمایید؟ ساخت پارک‌ها در چند منطقه خواهد بود و دلیل انتخاب این مناطق را تشریح بفرمایید؟
در همین راستا، برنامه‌ریزی اولیه ما برای ایجاد بیش از 10 پارک پتروشیمیایی در شهرهای نوار حاشیه‌ای خلیج‌فارس در استان‌هایی نظیر سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان است. انتخاب این مناطق بر اساس موقعیت مناسب برای توسعه صنعت پتروشیمی است به نحوی که مثل برخی اشتباهات در گذشته که مثلا صنعتی آب بر در منطقه کویری ایجاد شده است، از مشکلات آتی پیش‌گیری کنیم. اشتغال‌آفرینی و محرومیت‌زدایی و همچنین بهره‌مندی از فرصت‌های بکر خدادادی مثل وجود آب که مورد نیاز صنایع پتروشیمی و کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل به هنگام ورود به بازارهای جهانی از دیگر مزایای نوار حاشیه‌ای خلیج‌فارس است.
جناب مهندس، آیا ارزش افزوده ایجاد شده در زمانی که پارک‌ها به بهره‌برداری می‌رسد، قابل تخمین است؟
به زبان ساده می‌توانیم بگوییم که برای استخراج از چاه‌های نفت در ازای هر تن ماده اولیه، 600 دلار به دست می‌آوریم. چنانچه از این مواد برای تولید محصولات پایه پتروشیمی استفاده کنیم، ارزش در این مقیاس به 240 تا 800 دلار بر تن می‌رسد. مطالعات علمی تخمین می‌زند که چنانچه پارکهای پتروشیمیایی تکمیل شده و به بهره‌برداری برسد، عایدی کشور به بالای 1500 دلار بر تن خواهد رسید. مقایسه این اعداد و ارقام برای همه به زبان ساده ضرورت و اهمیت ایجاد پارک‌ها را تبیین می‌کند.
جناب مهندس، با توجه به اینکه بیش از نیم قرن از ایجاد صنعت پتروشیمی در کشور می‌گذرد و به اذعان کارشناسان، در این سال‌ها توسعه صنایع پایین‌دستی و تکمیل زنجیره ارزش به طور جدی دنبال نشده است، به اعتقاد جنابعالی ساخت پارکهای پتروشیمیایی چه عواید و فوایدی برای این صنعت و افزایش ارزآوری کشور خواهد داشت؟
به طور کلی اگر بخواهیم ضرورت ساخت پارکهای پتروشیمیایی را تبیین کنیم بایستی به مواردی چون:
- توسعه پیوند مناسب بین صنایع کوچک، متوسط و بزرگ و شکل‌گیری خوشه‌های صنعتی
- افزایش ارزش محصولات تولیدی
- توسعه زنجیره ارزش صنایع پایین‌دستی و صنایع واسطه‌ای براساس ماده 150 قانون برنامه پنجم توسعه
- حد اکثر‌سازی ارزش‌افزوده از مواد خام پتروشیمی
- کاهش قیمت تمام شده محصولات
- ارزآوری و رشد اقتصاد دریا
- اشتغال‌زایی بسیار بالا نسبت به سرمایه‌گذاری انجام شده
- متنوع‌سازی سبد محصولات پتروشیمی و افزایش سهم محصولات دارای پردازش بیشتر در صادرات کشور و ... اشاره نمایم.
جناب مهندس عزیز، از وقتی که در اختیار دانش‌نفت قرار دادید، کمال تشکر را دارم.