1403/10/01
در باب دیدار دکتر عارف معاون اول رئیس‌جمهور با معاون وزیر و ارشدترین مدیران عامل هلدینگ‌ها، شرکت‌ها و انجمن کارفرمایی پتروشیمی ایران؛
این جمله را باید قاب طلا گرفت!
برای خودم به عنوان کارشناسی رسمی در صنعت پتروشیمی، اطلاعات دقیق، تحلیل عمیق و آسیب‌شناسی توام با ارائه راه‌حل از سوی معاون محترم اول ریاست جمهوری امیدبخش و این درجه از تسلط ایشان بر صنعت پتروشیمی ایران حیرت آور بود.
اهم سخنان ایشان را موارد زیر یافتم که به ادبیات خودم نقل می‌نمایم:
الف. صنعت پتروشیمی ایران پیشران صنعتی و امتیاز اقتصاد ملی برای کشور ماست.
ب. مزیت برجسته پتروشیمی نیروی حرفه‌ای و دانش‌بنیان آن است، اما ما نیازمند تربیت حداقل ۱۰۰ نفر دیپلمات‌های صنعتی، دارای قدرت مذاکرات تجاری بین‌المللی هستیم.
ج. صادرات صنعت پتروشیمی با تقویت دیپلماسی تجاری و ارتقای قدرت چانه زنی ملی در صنعت پتروشیمی ایران بیش از پیش فعال و جهش داشته باشد.
د. تمرکز بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه پتروشیمی‌ها از آورده ارزی خود هُلدینگ‌ها، دو راهبرد و ضرورت اجتناب‌ناپذیرند که بایستی توامان دنبال شود.
هـ. به‌کارگیری توانمندی‌های هوش مصنوعی در تحقیق و توسعه و ارتقای جایگاه پژوهش و فناوری در صنعت پتروشیمی ایران که به زبان کارشناسی یعنی به جایی برسیم که ۳ تا ۳۰ درصد درآمد اقتصادی شرکت‌های ما از بخش توسعه محصول از مسیر همکاری با پتروشیمی پژوهش و فناوریNPC-RT تعریف و تامین شود.
**و. اما مهمترین بخش سخنان آقای دکتر عارف که در مطبوعات نیز به عنوان تیتر اول برجسته شده بود، جمله زیر است:*
*
« *هیچ راهی جز رسیدن به جایگاه اول صادرات محصولات پتروشیمی در منطقه وجود ندارد* ».*
حقیقتاً این جمله را باید قاب طلا گرفت و بر سردر هر پتروشیمی نصب کرد.
اما تحقق آن الزاماتی دارد که اگر این جمله را به عنوان خط و مَشی دولت مرکزی برای کل صنعت پترو پالایش گاز و نفت ایران تلقی کنیم، توجه به چند نکته‌ی اساسی لازم است:
۱. به قول جمله معروف منتسب به آقای انیشتین: مسائل در سطح فکری که به وجود آمده‌اند، حل نمی‌شوند. ۱۱۷ سال هژمونی خام فروشی نفت‌خام در تمامی دولت‌های پس از انقلاب هم بر صنعت پتروپالایش گاز و نفت سیطره افکنده است، اگر به این نتیجه رسیده‌ایم که هیچ راهی جز رسیدن به جایگاه اول صادرات محصولات پتروشیمی وجود ندارد، پس باید با یک شیفت پارادایمی از افتخار به بشکه‌های نفت خام صادراتی به افتخار به تناژ و میلیارد دلار حاصل از صادرات محصولات پتروپالایشگاهی برگردیم.
۲. موضوع دوم بنیادی، خود نام وزارت نفت است. آقای وایت کنشتاین، فیلسوف شهیر علم هرمنوتیک جمله‌ی معروفی دارد و می‌گوید: هر کلمه یک کتاب است. یعنی بار معنایی کلمات را به رُخ ما می‌کشد.
پس ما اگر به دنبال تغییر شیفت پارادایمی مطابق بند یک این نوشتار هستیم لزاماً می‌بایست از وزارت نفت هم به وزارت پتروپالایش گاز و نفت ایران تغییر نام بدهیم تا با فهم نوینی صنعت پتروپالایش گاز و نفت را پس از ۱۱۷ سال به تعبیری نو و به تفسیری جدید معنا کنیم.
۳. از این دو مسئله زیرساختی، زیربنایی و در حقیقت تغییر انگاره‌های ذهنی نسبت به صنعت پتروپالایش گاز و نفت ایران که بگذریم، کارهای میدانی‌تری هم داریم. نخست اینکه الان وضعیت عربستان سعودی به عنوان بزرگترین کشور صادر کننده‌ی محصولات پتروشیمی در غرب آسیا را ببینیم و آنگاه ببینیم وقتی می‌گوییم: کسب رتبه‌ی نخست در منطقه اجتناب ناپذیر است، از چه چیزی سخن می‌گوییم و به صورت کمی و عددی با چه شاخصی مواجه هستیم. مدیریت بدون «تمرکز بر ارقام و اعداد واقعیت ـ بنیاد» غیر ممکن است.
۴. چهارمین وظیفه بزرگ ما تکمیل زنجیره بالا دست در هُلدینگ‌های صنعت پتروشیمی است. یعنی در ۳۰ سال گذشته کم یا بیش تمرکزی بر زنجیره تکمیلی صنعت پتروشیمی داشته‌ایم، اما امروز مجبوریم باز هم تاکید می‌کنم مجبوریم به سمت زنجیره‌ی بالا دست صنعت نفت حرکت کنیم. دقیقاً مثل نیروگاه‌های سیکل ترکیبی پتروپالایشگاه‌های سیکل ترکیبی تولید کنیم. کاری که جهان توسعه یافته از مسیر آن به سودآوری ۱۱ تا ۱۵ برابری حاصل از فروش محصولات پتروشیمی و پتروپالایشگاهی، در مقابل سود حاصل از فروش نفت خام رسیده است.
بهترین مصداق آن شرکت دولتی نفت نروژ، استت اویل، است و بیشترین شباهت را به لحاظ ساختاری و زمینه‌ای و فرایندی به شرکت ملی نفت ایران دارد.
۵. کمترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم، اساسنامه شرکت ملی صنایع پتروشیمی که تدوین شده و تصویب آن در سه دولت مانده است به سرانجام برساند و ابلاغ نماییم.
۷. موضوع توجه به دانش فنی و ساخت داخل و طراحی داخل هم موضوعی حیاتی است. امروز شرکت نفت نروژ استت اُیل در مجموع در ۲۶ کشور جهان زنجیره از حفاری تا صنایع تکمیلی پتروشیمی را در دستور کار دارد در حالی که فقط ۲۲ هزار پرسنل دارد و شرکت ملی نفت ایران و سه شرکت اصلی ا شرکت‌های تابعه در مجموع بیش از ۲۰۰ هزار نفر پرسنل صنعت نفت را داریم.
باز هم تاکید می‌کنم مسائل در سطح فکری که به وجود آمده‌اند قابل حل نیستند. بیا تا طرحی نو در اندازیم.
۷. به قول حضرت شیخ اجل سعدی شیراز: به دریا در، منافع بی‌شمار است/ اگر خواهی سلامت برکنار است.
برای رسیدن به مقام اول صادرات و ارزآوری پتروشیمیایی و پترو پالایشگاهی ابتدا باید از منطقه‌ی امن خود خارج شویم تا بتوانیم وارد منطقه‌ی موفقیت خود بعنوان صادر کننده‌ی اول محصولات پتروشیمی در منطقه نائل آییم. حُسن خطاب این نوشتار را جمله‌ای از مقام معظم رهبری قرار می‌دهم که در دهه‌های گذشته بیشترین دغدغه را در زمینه رهاسازی خام فروشی و ورود به عرصه ارزآوری پتروشیمیایی و پتروپالایشگاهی در مقیاس جهانی می‌باشد:
*« *صدور نفت خام بلایی بزرگ است که به ضرر پیشرفت کشور تمام شده است. تولید کنندگان محصولات پتروشیمی رزمندگان جنگ اقتصادی با دشمن هستند* .......
*در اقتصادی که متکی به منابع زیرزمینی است، وقتی قرار شد که این ذخیره تاریخی را مدام خام‌فروشی کنیم، به حالت بچه پولداری می‌مانیم که قدر پول را نمی‌داند، هرجور دستشان بیاید خرج می‌کنند.آنجا نه نُخبه شناسایی می‌شود نه به نُخبه احساس احتیاج می‌شود و نه نخبه می‌تواند نقش ایفا کند* .» از بیانات معظم له در سخنرانی ۳۰ مهرماه ۱۳۹۳ که اینک در صفحه اول چاپ پنجم کتاب مبانی تئوری و اصول عملی تجلی اقتصاد مقاومتی در صنعت پترو پالایش گاز و نفت ایران، تالیف اینجانب و همکاران آمده است.
kermanitaher70@gmail.com