1404/07/17
اجرای مکانیسم ماشه و اعمال تحریم های بین‌المللی ظالمانه علیه ایران علی رغم مخالفت صریح کشورهای چین و روسیه توسط سه کشور اروپایی بطور رسمی آغاز شد؛
مکانیسم ماشه و نفت
در پی اجرای این سیاست خصمانه غرب بر علیه کشورمان اولین موضوعی که ذهن تدبیرپردازان و کارشناسان صنعت نفت را به خود مشغول ساخته این است که اجرای مکانیسم ماشه تا چه حد بر فروش نفت ایران تاثیر منفی خواهد گذاشت. محسن پاک نژاد، وزیر نفت در اینباره می گوید: «موضوع مکانیسم ماشه، چیز جدیدی به تحریم‌هایی که تا به حال داشتیم، اضافه نمی‌کند؛ فقط در کمتر از دو سال اخیر، ۲۵ بسته تحریمی شامل ۴۷۰ تا ۴۸۰ تحریم جدید اعمال شده است». وی تصریح‌کرد: «می‌توان گفت قوی‌ترین و آزاردهنده‌ترین مجموعه تحریمی که می‌توانستند علیه صنعت نفت و به‌ویژه فروش نفت ایران اعمال کنند، همان قانون شیپ‌اکت Ship Act بود که اردیبهشت سال گذشته و در دوران ریاست‌جمهوری آقای بایدن ابلاغ شد؛ یعنی هیچ تحریم جدیدی نمی‌توانند به ما اضافه کنند که از این بابت دغدغه داشته باشیم».
هفته گذشته نیز سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با اشاره به فعال شدن دوباره تحریم‌های سازمان ملل در قالب «مکانیسم ماشه» تاکید کرد: «این اقدام تاثیر تعیین‌کننده‌ای بر روند صادرات و فروش نفت ایران نخواهد داشت.»
فارغ از سخنان و اطمینان خاطر وزیر نفت از خنثی بودن فعال‌سازی مکانیسم ماشه اما از نگاه برخی کارشناسان، شاید اجرای این پیامدهای مستقیم و غیرمستقیمی بر صادرات نفت ایران در سناریوهای بدبینانه و خوشبینانه داشته باشد. به اعتقاد این عده؛ در بدبینانه‌ترین سناریو، با فعال شدن ماشه، حتی خریداران کنونی مانند چین نیز ممکن است خرید خود را به دلیل تبعات بین‌المللی کاهش دهند. همچنین در این سناریو گفته می شود، ایران برای حفظ بازارهای محدود، ممکن است مجبور شود نفت خود را با تخفیف بیشتر به خریدارانی مانند چین و هند بفروشد. این امر اگرچه در کوتاه‌مدت جریان درآمدی را حفظ می‌کند، اما سود کمتری برای کشور به همراه دارد. در همین حال، خطر بازرسی و مصادره محموله‌ها نیز وجود دارد. بر اساس قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت، کشورها مجاز خواهند بود کشتی‌های مشکوک به حمل نفت یا محصولات پتروشیمی ایران را در هر نقطه از جهان بازرسی کنند و در صورت اثبات، این محموله‌ها می‌توانند مصادره شوند که البته در صورت اجرای این کار، قطع یقین ایران دست به اقدام متقابل خواهد زد.
اما در این روند، برخی دیگر از کارشناسان و تحلیلگران، سناریو معقولانه و خوشبینانه تری دارند. به اعتقاد این تحلیلگران، تقویت مسیرهای غیرمستقیم فروش نفت و استفاده از راههایی مانند ناوگان با پرچم کشورهای ثالث و فروش به شرکت‌های کوچک‌تر در کشورهایی مانند چین که حساسیت کمتری نسبت به تحریم‌ها دارند، می‌تواند حیاتی و راهگشا باشد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران هم‌اکنون نیز با استفاده از چنین روش‌هایی، میانگین صادرات خود را در سطح حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز حفظ کرده است. در همین حال، برخی مقامات و کارشناسان تاکید دارند که ایران «تدابیر لازم» را برای مقابله با تحریم‌ها در نظر گرفته است. این امر می‌تواند شامل شبکه‌های فروش و شیوه‌های مالی پیچیده‌ای باشد که در سال‌های گذشته ایجاد شده‌اند. وزیر نفت نیز اخیرا اعلام کرده که تیم فروش نفت کشور، «حرفه‌ای‌ترین افراد» را در اختیار دارد و «مردم نگران نباشند». تنوع‌بخشی به خریداران و تقویت روابط راهبردی هم ضرورت دارد. اگرچه چین در حال حاضر خریدار اصلی نفت ایران است، اما تلاش برای جذب خریداران جدید در مناطق دیگر و تقویت همکاری با متحدان سنتی مانند روسیه می‌تواند به کاهش وابستگی به یک مسیر کمک کند.در همین حال و به اعتقاد نگارنده، دولت باید با ارتباط‌گیری شفاف با بازار و فعالان اقتصادی، برای کاهش اثرات روانی خبرهای منفی تلاش کند تا از تشدید بی‌ثباتی در بازار ارز و رشد تورم جلوگیری شود. به هر تقدیر، در میانه دیدگاه های بدبینانه و خوشبینانه نسبت به مکانیسم ماشه که هر کدام مواضع خاصی را تبیین می‌کنند، آنچه مبرهن و بدیهی است، اینکه؛ صنعت نفت ایران در سال‌های گذشته، انعطاف پذیری خود را در مواجهه با تحریم‌ها نشان داده است و موفقیت در این مرحله نیز به میزان زیادی به کارایی تدابیر عملیاتی برای دور زدن تحریم‌ها و همچنین تداوم همکاری خریداران کنونی علی‌رغم فشارهای بین‌المللی بستگی خواهد داشت تا «خشاب» مکانیسم ماشه خالی و تهی از تهدید برای اقتصاد کشورمان باشد.